نمودی از هم‌گرایی مذاهب اسلامی در اعتماد محدثان اهل‌سنت به راوی شیعی عبّاد بن یعقوب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه پیام نور مهاباد

چکیده

اعتماد متقابل پیروان مذاهب اسلامی و تلاش برای ایجاد وحدت و تشکیل امت واحد، اصل مهمی است که در قرون طلایی اسلام سرلوحه تکاپوی اندیشمندان حکیم بوده است. فراموشی این اصل مهم در پی حوادث تاریخی ناگوار در طول قرنهای متمادی، باعث افتراق بیشتر مذاهب و وهن امت اسلامی شده است. یکی از بارزترین زمینه‌هایی که می‌توان اعتماد متقابل و تبادل علمی ـ فرهنگی بین مذاهب را در آن مشاهده نمود، نقل روایت از راویان سایر مذاهب است. شیعه و اهل‌‌سنت، بخش چشمگیری از روایات خود را از راویان یکدیگر نقل کرده‌اند. عبّاد بن یعقوب رواجنی از راویانی است که به‌‌رغم ابراز تشیع خود و تبلیغ آن، مورد احترام و شایسته اعتماد بزرگان حدیثی اهل‌سنت بوده است. روایات متعدد ایشان در کتب حدیثی اهل‌‌سنت و اعتماد وافر به ایشان، به حدّی است که شیخ طوسی ـ محدث و رجالی مشهور شیعه ـ را درباره تشیع عبّاد بن یعقوب به تردید انداخته است. این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی تدوین شده، در صدد اثبات چند مسئله مهم است: 1. یکی بودن عبّاد بن یعقوب رواجنی و عبّاد ابوسعید عصفری 2. تشیع عبّاد و ابراز آن و دعوت به سوی آن 3. اعتماد محدثان مشهور اهل‌‌سنت به عبّاد، به‌رغم علم به تشیع ایشان.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An appearance of integration of Islamic sects in trusting of Sonni narrators to Shi’a narrator Abbad ebn Yaqub

نویسنده [English]

  • rahim khakpoor
چکیده [English]

The mutual trust of Islamic sects’ followers and trying to creating unity and establishing unique Ummah is an important principal that was a model for wise scholars in golden century of Islam. Thus forgetting this important principal in the wake of unpleasant historic events in many centuries separated sects and humiliated Islamic Ummah. One of clear fields that could see mutual respect and scientific – cultural exchange among sects is quoting Hadiths from other sects’ narrators. Shi’a and Sonni quoted a large part of their Hadiths from each other’s narrators. Ebbad ebn Yaqub Ravajeni is from those narrators who though expressed his Tashayo’ and propagating it, was reliable and acceptable for Sonni’s Grandees. His various Hadiths in Sonni books and their great trust on him is in a extend that cast Sheikh Tousi, famous Shi’a narrator, into doubt about Tashayo’ of Ebbd ebn Yaqub. This article which is drafted by descriptive-analytic method tries to prove these important issues: 1. Oneness of Ebbad ebn Yaqub Ravajeni with Ebbad Abu Saeed A’sfari. 2. Tashayo’ of Ebbad and expressing to it and inviting to that. 3. The trust of famous Sonni narrators to Ebbad despite knowing he is a Shi’a.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shi’a narrators
  • common narrators
  • Abbad ebn Yaqub Ravajeni
  • Abbad Abu Saeed A’sfari
قرآن کریم.
ابن­‌ابی­‌جمهور احسائی، عوالی اللئالی، قم، سیدالشهداء، 1405ق.
ابن­‌حجر، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، هند، دائرة المعارف النظامیة، چاپ اول، 1326ق.
همو، لسان المیزان، تحقیق: دایرة المعارف النظامیة، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1971م.
ابن­‌خزیمه، محمد بن اسحاق، صحیح ابن­‌خزیمه، تحقیق: محمد مصطفی اعظمی، بیروت، المکتب الاسلامی، بی­‌تا.
ابن­‌داود حلی، حسن بن علی، رجال، نجف، حیدریة، 1972م.
ابن­‌طاوس، علی بن موسی، الیقین، قم، دارالکتاب، 1413ق.
ابن­‌ماجه قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن­‌ماجه، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، بی­‌جا، داراحیاء الکتب العربیه، بی‌تا.
ابن­‌مَندَه، محمد بن اسحاق، فتح الباب فی الکنی و الالقاب، تحقیق: نظرمحمد فاریابی، ریاض، مکتبة الکوثر، چاپ اول، 1996م.
احمد بن حنبل، فضائل الصحابة، تحقیق: وصی الله محمد عباس، بیروت، الرسالة، چاپ اول، 1983م.
همو، مسند الامام احمد بن حنبل، تحقیق: شعیب ارنؤوط، عادل مرشد و دیگران، بی­‌جا، الرسالة، چاپ اول، 2001م.
بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، تحقیق: محمد زهیر بن ناصر الناصر، بی­‌جا، دارطوق النجاة، چاپ اول، 1422ق.
بروجردی، علی­‌اصغر بن حمد شفیع جابلقی، طرائف المقال فی معرفة طبقات الرجال، تحقیق: سید مهدی رجائی، قم، کتابخانه آیت­‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول، 1410ق.
بزار، احمد بن عمرو، البحر الزخار، تحقیق: محفوظ رحمن زین­‌الله، عادل بن سعد و صبری عبدالخالق شافعی، مدینه، مکتبة العلوم و الحکم، چاپ اول، 2009م.
بکجری، مغلطای بن قلیج، اکمال تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، تحقیق: عادل بن محمد و اسامة بن ابراهیم، بی­‌جا، الفاروق الحدیثة، چاپ اول، 2001م.
بیهقی، احمد بن حسین، شعب الایمان، تحقیق: عبدالعلی عبدالحمید حامد، ریاض، مکتبة الرشد؛ بومبای، دارالسلفیة، چاپ اول، 2003م.
ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، تحقیق: احمد محمد شاکر، محمد فؤاد عبدالباقی و ابراهیم عطوة عوض، مصر، مصطفی البابی الحلبی، چاپ دوم، 1975م.
تفرشی، مصطفی بن حسین، نقد الرجال، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1376ش.
تهرانی، آقا بزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، دارالاضواء، چاپ سوم، 1983م.
حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1990م.
حسنی، هاشم معروف، دراسات فی الحدیث و المحدثون، بیروت، دارالتعارف، چاپ دوم، 1978م.
حلی، حسن بن علی، الرجال، بی­‌جا، بی­‌نا، بی­‌تا.
حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، تحقیق: جواد قیومی، بی­‌جا، الفقاهة، چاپ اول، 1417ق.
خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، بی­‌جا، بی­‌نا، چاپ پنجم، 1992م.
ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق: بشار عوّاد معروف، بی­‌جا، دارالغرب الاسلامی، چاپ اول، 2003م.
همو، ذکر اسماء من تکلم فیه و هو موثق، تحقیق: محمد شکور بن محمود حاجی میادینی، زرقاء، مکتبة المنار، چاپ اول، 1986م.
همو، سیر اعلام النبلاء، اشراف: شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرسالة، چاپ سوم، 1985م.
همو، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق: علی محمد بجاوی، بیروت، دارالمعرفه، چاپ اول، 1963م.
زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بی­‌جا، دارالعلم للملایین، 2002م.
شبستری، عبدالحسین، الفائق فی رواة و اصحاب الامام الصادق(ع)، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ اول، 1418ق.
صدر، سید حسن، نهایة الدرایة فی شرح الرسالة الموسومة بالوجیزة للبهائی، تحقیق: ماجد غرباوی، بی­‌جا، المشعر، 1354ش.
طباطبایی، سید علی، ریاض المسائل فی بیان احکام الشرع بالدلائل، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ اول، 1412ق.
طبسی، محمدجعفر، رجال الشیعة فی اسانید السنة، قم، بنیاد معارف اسلامی، چاپ اول، 1420ق.
طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، تحقیق: جواد قیومی، بی­‌جا، الفقاهة، چاپ اول، 1417ق.
فرات کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات کوفی، بی­‌جا، بی­‌نا، بی­‌تا.
قمی، عباس، الکنی و الالقاب، تهران، مکتبة الصدر، بی­‌تا.
مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، 1983م.
مسلمی، محمدمهدی، و دیگران، موسوعة اقوال ابی­‌الحسن الدارقطنی فی رجال الحدیث و علله، بیروت، عالم الکتاب، 2001م.
موحد ابطحی، محمدعلی، تهذیب المقال فی تنقیح کتاب الرجال، قم، محمد پسر مؤلف، چاپ اول، 1417ق.
نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی (فهرست اسماء مصنفی الشیعة)، تحقیق: سید موسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1407ق.