نشانه شناختی جایگزینی واج و تأثیر آن در ایفای معنا در متون تفسیری (مطالعه موردی تفسیر التبیان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه مذاهب اسلامی

چکیده

شیخ طوسی در تفسیر التبیان، صاحب نظرات و آراء ویژه تفسیری و قرآنی است. این پژوهش بر آن است، تلاشها و اجتهادهای ایشان را در دریافت معناشناسی واج و نشانه‌‌شناختی تغییر صامت و مصوّت در ایفای معنا، به تصویر بکشد. برای این منظور، موارد قابل توجهی از استنباطها و فهم ظریف ایشان در این خصوص شناسایی، بررسی و تبیین، و یافته‌‌ها به روش توصیفی ـ تحلیلی ارائه شده است. در این بررسی، مشخص گردید اندیشمندان و علمای اسلامی، نبوغ و ذکاوت فراوانی در این خصوص داشته‌‌اند و با وجود نوپیدا بودن علم «واج شناسی»، اما نشانه‌شناختیهای قابل توجهی در تفاسیر قرآن کریم در سده‌‌های اولیه اسلامی می‌‌توان یافت که تفسیر التبیان شیخ طوسی، مصداقی بارز و شاهدی محکم بر این مدعا است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The semiotic replacement of phonemes and its influence in interpretational texts for playing meaning

نویسنده [English]

  • Ali Aswadi
چکیده [English]

Sheikh Tousi in Tafsir al-Tebyan had special interpretational and Qur’anic ideas and opinions. This study tries to show his attempts and Ijtihad in receiving meaning of phoneme and semiology of changing vowel and consonant for playing meaning. For this aim many notable cases of his subtle understanding and deductions in this subject were identify, examine and illustrate, and findings presented with descriptive – analytical method. This examination determined that Islamic thinkers and scholars had a lot of ingenuity and intelligence in this case and despite phonology was a new science but could find many notable semiology examples in Qur’anic interpretations in first Islamic centuries and Tafsir al-Tebyan of Sheikh Tousi is a clear example and an evidence for this claim.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur’an Al – Karim
  • Tafsir al – Tebyan
  • Sheikh Tousi
  • phonology

مراجع

قرآن کریم.
آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن و السبع المثانی، قاهره، دارالحدیث، بی‌­تا.
ابراهیم بن انیس، الاصوات اللغویة، قاهره، مطبعة نهضة مصر، بی­‌تا.
ابن‌­السکیت، اصلاح المنطق، تحقیق: عبدالسلام هارون، بیروت، دارالکتب العلمیه، 2002م.
ابن­‌جنی، ابوالفتح عثمان، الخصائص، قاهره، الهیئة المصریة العامة، 1990م.
همو، المحتسب فی تبیین وجوه شئاذ القرائات، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی­‌تا.
ابن­‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، بیروت، دارالعلم للملایین، 2000م.
ابن­‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالفکر، 2001م.
اخفش، سعید بن مسعد، معانی القرآن، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1997م.
امرؤالقیس، دیوان امرؤالقیس، بیروت، دارالکتب العلمیه، 2007م.
ثعالبی، عبدالرحمن، الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1985م.
جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح و تاج اللغة، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1987م.
دمیاطی، احمد عبدالغنی، اتحاف فضلاء البشر فی قراءات القراء الاربعة عشر، بیروت، دارالکتب العلمیه، 2002م.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، دمشق، دارالقلم، بی­‌تا.
زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دارالعلم للملایین، 1994م.
شوکانی، محمد بن علی، فتح القدیر، بیروت، دارالمعرفه، 2000م.
طبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1996م.
طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1998م.
فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت، دارالعلم للملایین، 2000م.
فرّاء، یحیی بن زیاد، معانی القرآن، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1992م.
فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، بیروت، اعلمی، 1997م.
قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، بیروت، دارالفکر، بی­‌تا.
کسائی، علی بن حمزه، معانی القرآن، قاهره، دارقباء، 2004م.
نسفی، عبدالله بن احمد، تفسیر النسفی، بیروت، دارالنفائس، 1988م.
مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت)
دوره 11، شماره 43
خرداد 1395
صفحه 8-15

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار