مجازات سب النبی از دیدگاه مذاهب اسلامی و حقوق ایران و افغانستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد فقه مقارن و حقوق جزای اسلامی دانشگاه مذاهب اسلامی

چکیده

در این نوشتار، رویکرد حقوق کیفری ایران و افغانستان و نیز نگاه مذاهب اسلامی را به سب النبی و مجازات آن مورد بررسی قرار داده­‌ایم. سب النبی از جمله جرایمی است که در فقه و حقوق جزای اسلامی مطرح شده است. مذاهب اسلامی، حقوق ایران و افغانستان در باب تبیین ماهیت سب النبی اشتراک دارند: سب النبی به معنای دشنام و ناسزاگویی به پیامبر(ص) است. میان مذاهب اسلامی، حقوق ایران و افغانستان، اختلاف نظر وجود دارد. با اینکه در حقوق ایران، سب النبی به موجب قانون مجازات اسلامی مصوب 1392ش، یک جرم حدی معرفی شده، اما در حقوق افغانستان، عنوان منحصر به فردی با نام «سب النبی» در کود جزای آن وجود ندارد و این رفتار، مشمول عنوان عام توهین به مقدسات اسلام است. همچنین در حقوق ایران، مجازات سب النبی، به عنوان یک حد، قتل و کشتن ساب (دشنام دهنده) است، اما در حقوق افغانستان، ضمن اینکه این عنوان را به صراحت تعیین و شناسایی نکرده، مجازات حبس متوسط (2 تا 5 سال) را برای آن تحت عنوان «توهین به مقدسات» در نظر گرفته است. از سوی دیگر کیفر سب النبی در بیشتر مذاهب اسلامی، قتل و کشتن ساب است، البته در این میان فقه حنفی در این باره تشکیک کرده است. با وجود این اختلافات، هم در حقوق ایران و هم در حقوق افغانستان، سب النبی می­‌تواند به صورت گفتار یا نوشتار و در فضای واقعی یا مجازی انجام شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Punishment of Blasphemy against the Holy Prophet of Islam from the viewpoints of Islamic Denominations and Iran, Afghanistan Legal Systems

نویسندگان [English]

  • Abedin Momeni 1
  • Abdulsubhan Sedighi 2
1 Associate Professor at Tehran University
2 Masters at University of Islamic Denominations
چکیده [English]

The article studies blasphemy against the holy prophet of Islam comparatively in Iranian, Afghan penal law systems and in the rules of Islamic sects. The subject that in the above mentioned penal law systems and Islamic sects' rules is common, is the definition rendered regarding blasphemy against the holy prophet as using improper language including insult to the holy prophet of Islam (peace be upon him). Unlike Iranian legal system which introduces the crime of blasphemy against prophet as a crime with the Punishment of Hudud (punishable by lashing) under the Islamic penal code of 1392, the Afghan legal system comprises no crime titled under "Blasphemy against Prophet" in its penal Code. The title under this code is the general one i.e. "Blasphemy of the Sacred in Islam". The punishment prescribed in the Iranian Penal Law for committing blasphemy is execution of the blasphemer which is compatible to the rules prescribed in different Islamic sects but the Hanafi Jurisprudence. Committing blasphemy has not been mentioned in Afghan Penal Law directly, but the punishment prescribed for "Blasphemy of the Sacred in Islam" is 2 to 5 years of imprisonment. The other commonality of Iranian and Afghan penal law is the way which blasphemy can be committed. In both legal systems the blasphemy is committable orally, in writing, in the real or cyberspace.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Blasphemy against the Holy Prophet of Islam
  • Curse
  • Execution
  • Tazir
  • Punishment
  • Islamic Denominations
قرآن کریم.
"آزادی بیان و هتک حرمت ادیان و پیامبران در اروپا از منظر حقوق بشر"، طیبه اسدی، مجله پژوهشهای حقوق تطبیقی، شماره 10، 1385ش.
احکام مرتد از دیدگاه اسلام و حقوق بشر، سیف­‌الله صرامی، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری، 1387ش.
ارتداد از دیدگاه فقها، اصغر تفضلی هرندی، تهران، امیرکبیر، 1388ش.
إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، حسن بن یوسف حلی، در: سلسلة الینابیع الفقهیة، علی­‌اصغر مروارید، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة؛ الدار الإسلامیة، 1410ق.
"استنباط حکم ساب النبی از ابعاد سه­‌گانه سنت اسلامی"، محمدرضا جواهری، مجله الهیات اجتماعی، سال اول، شماره 2، 1388ش.
اصول راهبردی حقوق کیفری، غلام حیدر علامه، تهران، نشر میزان، 1394ش.
الإقناع فی حل ألفاظ أبی‌شجاع، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ اح‍م‍د خ‍طی‍ب‌ ش‍رب‍ی‍ن‍ی‌، بیروت، دارالفکر، بی­‌تا.
الإنتصار، علی بن حسین شریف مرتضی، نجف، مطبعة الحیدریة، 1971م.
بایسته­‌های حقوق جزای اختصاصی (1و2و3)، جعفر کوشا، تهران، مجد، 1390ش.
بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، ابوبکر بن مسعود کاسانی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1406ق.
بررسی تحلیلی و تطبیقی جرائم قذف، افترا و توهین، صادق رضوانی، تهران، فرهنگ سبز، 1389ش.
بررسی توهین به مقدسات اسلام در فقه و قوانین کیفری ایران، حسن صابر، پایان­‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1388ش.
"بررسی جرم اهانت به مقدسات اسلام"، عباس زراعت، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 56، 1381ش.
"بررسی حکم قاتل ساب النبی(ص) و ائمه اطهار(ع)"، ابوالحسن شاکری و یاسر غلام نژاد، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال 44، شماره 1، 1390ش.
"بررسی فقهی و حقوقی جرم سب النبی"، عباس زراعت، مجله دانشکده الهیات مشهد، شماره 57، 1381ش.
تبیین ماهیت و مبانی جرم توهین به مقدسات، احمد عبادی، پایان­‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، 1381ش.
توهین به مقدسات دینی در حوزه آزادی مطبوعات در ایران، انگلستان و ایالات متحده، مرتضی نجابت خواه، پایان­‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، 1385ش.
"تعظیم و بزرگداشت شعائر الهی در آینه فقه اسلامی"، مرتضی رحیمی، مجله آموزه­‌های فقهی، سال دوم، شماره 3، 1388ش.
حاشیة الدسوقی على الشرح الکبیر، محمد بن احمد دس‍وق‍ی‌، بیروت، دارالفکر، بی­‌تا.
حقوق جزای اختصاصی (1): جرایم علیه اشخاص (صدمات جسمانی)، محمدهادی صادقی، تهران، میزان، 1393ش.
حقوق جزای اختصاصی اسلام، عابدین مؤمنی، تهران، سمت، 1397ش.
حقوق کیفری اختصاصی (1): جرایم علیه اشخاص، حسین میرمحمد صادقی، تهران، میزان، 1395ش.
حقوق کیفری در اسلام، محمد محمدی گیلانی، تهران، المهدی، 1362ش.
الذخیرة، احمد بن ادریس قرافی‌، بیروت، دارالغرب الإسلامی، 1994م.
رد المحتار علی الدر المختار، محمدامین بن عمر ابن­‌عابدین، بیروت، دارالفکر، 1412ق.
الروض المربع شرح زاد المستقنع، منصور بن یونس بهوتی، بیروت، دارالمؤید؛ مؤسسة الرسالة، بی‌تا.
"سب و لعن از دیدگاه فقه و اخلاق"، شعبان حق پرست، در: فقه و حقوق تطبیقی، گروهی از مؤلفان، تهران، سمت، 1388ش.
السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، محمد بن منصور ابن‌ادریس حلی، در: سلسلة الینابیع الفقهیة، علی­‌اصغر مروارید، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة؛ الدار الإسلامیة، 1410ق.
شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جعفر بن حسن محقق حلی، در: سلسلة الینابیع الفقهیة، علی­‌اصغر مروارید، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة؛ الدار الإسلامیة، 1410ق.
شرح مشکل الآثار، احمد بن محمد طحاوی، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1415ق.
فرهنگ فارسی، محمد معین، تهران، امیرکبیر، 1382ش.
الفقه علی المذاهب الأربعة، عبدالرحمن جزیری، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1424ق.
قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، محمدابراهیم شمس ناتری و دیگران، تهران، میزان، 1392ش.
کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، محمد بن حسن فاضل هندی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1416ق.
لغت­‌نامه دهخدا، علی­‌اکبر دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، 1388ش.
مبسوط در ترمینولوژی حقوق، محمدجعفر جعفری لنگرودی، تهران، گنج دانش، 1383ش.
المجموع شرح المهذب، ی‍ح‍ی‍ی ب‍ن‌ ش‍رف ن‍ووی‌‌، بیروت، دارالفکر، بی­‌تا.
مطالعه تطبیقی سب النبی در ادیان الهی با تأکید بر قانون مجازات اسلامی مصوب 1392ش، محمدرضا امیرعلی، پایان­‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، 1392ش.
منهاج السنة النبویة، احمد بن عبدالحلیم ابن­‌تیمیه حرانی، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، 1406ق.
موسوعة الفقه الإسلامی المعروفة بموسوعة جمال عبدالناصر الفقهیة، قاهره، مجلس الأعلی للشئون الإسلامیة، 1411ق.
النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ح‍س‍ن طوس‍ی‌، قم، قدس محمدی، بی­‌تا.
واژه­‌نامه تفصیلی فقه جزا، یعقوب خاوری و همکاران، زیرنظر عباسعلی عمیدزنجانی، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1384ش.
هتک حرمت مقدسات، صادق الهام، تهران، دادگستر، 1390ش.