ماهیت نفخ صور از دیدگاه مفسران شیعه و اهل‌سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف مؤسسه آموزش عالی فخررازی ساوه

2 دانش پژوه تفسیر تطبیقی سطح 4 جامعة الزهرا(س)

چکیده

نفخ صور یکی از «اشراط الساعة» است که مفسران در زمینه چیستی و تعداد آن اختلاف‌نظر دارند. از این رو، نوشتار حاضر در صدد است با ادله نقلی به روش توصیفی ـ تحلیلی دیدگاه برگزیده را مشخص نماید. نتیجه آنکه استشهاد به ادله قرآنی و «اصالة الحقیقة»، ما را به این امر رهنمون می‌کند که الفاظ برای ارواح و اهداف معانی وضع شده‌اند و نفخ صور فعل وجودی احیا و اماته است. تعداد نفخات صور طبق نصِ آیات، روایات و دلیل عقلی، سه نفخه است. فاعل مستقیم آن خداوند متعال است و گاهی غیرمستقیم به اسرافیل یا مأموران اسرافیل، اسناد داده ‌شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Nature of Blowing the Trumpet from the Viewpoints of Shiite and Sunnite Interpreters

نویسندگان [English]

  • Seyed Ahmad Mousavi Bardei 1
  • Khadijeh Hosein Zadeh 2
1 Assistant Professor at Fakhr Razi Institute of Higher Education of Saveh
2 Student level 4 at Jami'at al-Zahra
چکیده [English]

“Blowing the Trumpet” is one of The Signs of Time that interpreters have different views about its nature and its number. So, this paper is trying to show the chosen view by traditional reasons in a descriptive-analytical way. As a result of trusting on Quranic reasons and “principle of precise and literal meaning of a word”, words are coined for the kernel of meaning and blowing in trumpet is existential work of giving life and making death. According to Quranic verses, narrations and intellectual reason, numbers of trumpet blowing are three. Its direct doer is Almighty Allah and sometimes it ascribes indirectly to the Angel Israfil and his agents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Nature of Blowing the Trumpet
  • Blowing for Revival
  • Blowing for Death
  • Quran (Zumar: 68)
قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، 1373ش.
إرشاد العقل السلیم إلى مزایا القرآن الکریم، ابوالسعود محمد بن محمد عمادی، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1983م.
إرشاد القلوب، حسن بن محمد دیلمی، قم، الشریف الرضی، 1412ق.
الإقبال بالأعمال الحسنة، على بن موسى ابن‌طاووس، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1376ش.
الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، ناصر مکارم شیرازى، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، 1421ق.
انسان از آغاز تا انجام، سید محمدحسین طباطبایی، ترجمه صادق لاریجانی، قم، بوستان کتاب، 1391ش.
الإنسان و العقیدة، سید محمدحسین طباطبایی، قم، باقیات، 1386ش.
أنوار التنزیل و أسرار التأویل، عبدالله بن عمر بیضاوى، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1418ق.
بحار الأنوار، محمدباقر بن محمدتقی مجلسى، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1403ق.
البحر المحیط فی التفسیر، ابوحیان محمد بن یوسف اندلسی، بیروت، دارالفکر، 1420ق.
البلد الأمین و الدرع الحصین، ابراهیم بن على عاملى کفعمى، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1418ق.
تأویلات أهل السنة، محمد بن محمد ماتریدى، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1426ق.
التبیان فی تفسیر القرآن، محمد بن حسن طوسى، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، بی‌تا.
التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.
تفسیر اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران، اسلام، 1378ش.
تفسیر التحریر و التنویر، محمدطاهر بن محمد ابن‏‌عاشور، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، 1420ق.
تفسیر السمرقندى المسمى بحر العلوم، نصر بن محمد سمرقندى، بیروت، دارالفکر، 1416ق.
تفسیر الصافی، محمدمحسن بن شاه مرتضی فیض کاشانى، تهران، صدر، 1415ق.
تفسیر القرآن الکریم، محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازی، قم، بیدار، 1366ش.
تفسیر القمی، علی بن ابراهیم قمی، قم، دارالکتاب، 1404ق.
التفسیر الکبیر، سلیمان بن احمد طبرانى، اربد، دارالکتاب الثقافی، 2008م.
تفسیر المراغى، احمد مصطفى مراغى، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
تفسیر روح البیان، اسماعیل حقى بروسوى، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
تفسیر عرائس البیان فى حقائق القرآن، روزبهان بن ابی‌نصر بقلى شیرازى، بیروت، دارالکتب العلمیة، 2008م.
تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، محمد بن محمدرضا قمی مشهدی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.
تفسیر مقاتل بن سلیمان، مقاتل بن سلیمان بلخی، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1423ق.
تفسیر موضوعی قرآن کریم: معاد در قرآن، عبدالله جوادی آملی، قم، اسراء، 1388ش.
"تفسیر نفخ صور با تأکید بر آیه 68 سوره مبارکه زمر"، محمدهادی منصوری، مجله مطالعات تفسیری، شماره 11، 1391ش.
تفسیر نور الثقلین، عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، قم، اسماعیلیان، 1415ق.
"تقریرات درس خارج تفسیر"، عبدالله جوادی آملی، در: www.esra.ir
تهذیب اللغة، محمد بن احمد ازهری، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1421ق.
جامع البیان فى تفسیر القرآن، محمد بن جریر طبرى، بیروت، دارالمعرفة، 1412ق.
الجامع لأحکام القرآن، محمد بن احمد قرطبى، تهران، ناصرخسرو، 1364ش.
جمهرة اللغة، محمد بن حسن ابن‌درید، بیروت، دارالعلم للملایین، 1988م.
الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، عبدالرحمن بن ابی‌بکر سیوطی، قم، کتابخانه آیة‌الله مرعشی نجفی، 1404ق.
الرسائل التوحیدیة، سید محمدحسین طباطبایی، بیروت، مؤسسة النعمان، 1999م.
روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، محمود بن عبدالله آلوسى، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415ق.
روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، حسین بن على ابوالفتوح رازى، مشهد، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوی، 1408ق.
زبدة التفاسیر، ملا فتح‌الله بن شکرالله کاشانی، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1381ش.
الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، اسماعیل بن حماد جوهری، بیروت، دارالعلم للملایین، 1376ق.
صحیفه کامله سجادیه، ترجمه محسن غرویان و عبدالجواد ابراهیمی، قم، دفتر نشر الهادی، 1381ش.
علم الیقین فی أصول الدین، محمدمحسن بن شاه مرتضی فیض کاشانى، قم، بیدار، 1377ش.
القاموس المحیط، محمد بن یعقوب فیروزآبادى، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415ق.
الکافی، محمد بن یعقوب کلینى، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1407ق.
الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، محمود بن عمر زمخشرى، بیروت، دارالکتاب العربی، 1407ق.
کشف الأسرار و عدة الأبرار، احمد بن محمد میبدى، تهران، امیرکبیر، 1371ش.
الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی، احمد بن محمد ثعلبى، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1422ق.
کتاب العین، خلیل بن احمد فراهیدی، قم، دارالهجرة، 1409ق.
لسان العرب، محمد بن مکرم ابن‌منظور، بیروت، دارالفکر؛ دارصادر، 1414ق.
لطائف الإشارات، عبدالکریم بن هوازن قشیرى، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، 2000م.
مجمع البحرین، فخرالدین بن محمد طریحی، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1375ش.
مجمع البیان فی تفسیر القرآن، فضل بن حسن طبرسى، تهران، ناصرخسرو، 1372ش.
المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، عبدالحق بن غالب ابن‌عطیه اندلسی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1422ق.
المحکم و المحیط الأعظم، علی بن اسماعیل ابن‌سیده، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1421ق.
المحیط فی اللغة، صاحب اسماعیل بن عباد، بیروت، عالم الکتب، 1414ق.
مختصر نهج البیان، محمد بن علی‌نقى شیبانى، تهران، اسوه، 1376ش.
مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، محمد بن حسن طوسى، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، 1411ق.
معجم مقاییس اللغة، احمد ابن‌فارس، قم، مکتب الاعلام الإسلامی، 1404ق.
مفاتیح الغیب، محمد بن عمر فخررازى، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1420ق.
المفردات فی غریب القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، دمشق، دارالقلم؛ بیروت، الدار الشامیة، 1412ق.
منشور جاوید قرآن، جعفر سبحانی، قم، دارالقرآن الکریم، 1388ش.
مهر تابان: یادنامه و مصاحبات تلمیذ و علامه عالم ربانی علامه سید محمدحسین طباطبائی تبریزی، سید محمدحسین حسینی طهرانی، مشهد، نور ملکوت قرآن، 1382ش.
المیزان فی تفسیر القرآن، سید محمدحسین طباطبایی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
"نفخ صور یا مقدمه حیات نوین"، جعفر سبحانی، مجله درسهایی از مکتب اسلام، شماره 30، 1369ش.
النکت و العیون تفسیر الماوردى، على بن محمد ماوردى، بیروت، دارالکتب العلمیة، بی‌تا.