نقش قرابت در سقوط حدود در فقه مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی کارشناسی ارشد فقه شافعی دانشگاه تهران

چکیده

خویشاوندی (قرابت)، به عنوان یکی از شاخصهای تأثیرگذار در بخش حدود، گاه سبب تشدید مجازات و در بسیاری از موارد، مانع از اجرای مجازات و سبب سقوط آن است. قصاص، قذف، لواط، سرقت و محاربه، آن بخش از جرایم و حدود هستند که قرابت می‌‌تواند عامل سقوط آنها باشد. البته تأثیرگذاری قرابت بر این حدود، مطلق نیست، بلکه گاهی برخی از فقها برای آن، وجود شرایطی را لازم می‌‌دانند. همچنین تأثیر قرابت بر همه حدود و جرایم، به یک اندازه نیست؛ چه آنکه تأثیر آن بر مواردی همچون قصاص و لواط بسیار اندک است، به طوری که تنها قرابتِ مسقِط قصاص، ابوّت (پدر و مادر بودن) و تنها قرابتی که از اجرای حد لواط ممانعت می‌‌کند، زوجیت است، اما در مقابل، تأثیر آن بر سرقت در حالات متعددی متصوّر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of kinship in dissolving Hodood in Islamic sects’ jurisprudence

نویسنده [English]

  • Seyed Fazel Rostami
چکیده [English]

Kinship as one of affective principals of Hodood’s part sometimes accent punishment and in many cases prevents punishment and leads dissolving. Qesas, slander (Qazaf), Lavat (inversion), heist and Moharebeh are those punishments and Hodood that kinship can be cause to dissolving. Of course effect of kinship in this Hodood is not absolute but sometimes Jurisconsults put conditions for them. Moreover the effect of kinship in Hodood’s punishments is not equally, because its influence on Qesas and Lavat is less, in a way that only kinship of fatherhood and motherhood dissolve Qesas and only kinship that prevents the punishment of Lavat is parity, but on the contrary its influence on affrication is conceivable in various cases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kinship
  • Hodood
  • fatherhood/ motherhood
  • dissolving
  • Jurisprudence of Islamic sects
قرآن کریم.
آمدی، علی بن محمد، الإحکام فی اصول الأحکام، ریاض، دارالصمیعی، چاپ اول، 1424ق.
ابن­‌جزی، محمد بن احمد، القوانین الفقهیة فی تلخیص المذهب المالکیة، بیروت، دارالنفائس، چاپ اول، 1425ق.
ابن­‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، بیروت، دارالفکر، 1399ق.
ابن­‌قدامه، عبدالله، الکافی فی فقه الامام احمد بن حنبل، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1414ق.
همو، المغنی، ریاض، عالم الکتب، چاپ سوم، 1417ق.
ابن­‌ماجه قزوینی، محمد بن یزید، السنن، دمشق، دارالرساله العالمیه، چاپ اول، 1430ق.
ابن­‌مفلح، ابراهیم، المبدع شرح المقنع، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1418ق.
ابن­‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارصادر، بی­‌تا.
ابن­‌نجیم مصری، زین­‌الدین، البحر الرائق شرح کنز الدقائق، قاهره، دارالکتب العلمیه الکبری، بی­‌تا.
ازهری، احمد بن غنیم، الفواکه الدوانی علی رسالة ابن­‌ابی­‌زید القیروانی، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1418ق.
بهوتی، منصور بن یونس، شرح منتهی الارادات، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1421ق.
همو، کشاف القناع عن متن الإقناع، ریاض، عالم الکتب، 1423ق.
بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ سوم، 1324ق.
ترمذی، محمد بن عیسی، الجامع الصحیح، قاهره، مطبعة البابی الحلبی و اولاده، چاپ اول، 1382ق.
جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعة، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، 1424ق.
جمل، سلیمان، حاشیة الجمل علی شرح المنهج، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی­‌تا.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ پنجم، 1403ق.
حصنی، ابوبکر بن محمد، کفایة الاخیار فی حل غایة الاختصار، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1422ق.
حلی، حسن بن یوسف، تبصرة المتعلمین، تهران، فقیه، چاپ اول، 1368ش.
خرشی، محمد، شرح الخرشی علی مختصر الخلیل، مصر، المطبعة الکبری الامیریه، چاپ دوم، 1317ق.
دسوقی، محمد، حاشیة الدسوقی علی الشرح الکبیر، قاهره، داراحیاء الکتب العربیه، بی­‌تا.
رازی، محمد بن ابی­‌بکر، مختار الصحاح، بیروت، دارالفکر، 1399ق.
رحبینانی، مصطفی، مطالب اولی النهی فی شرح غایة المنتهی، دمشق، المکتب الاسلامی، بی­‌تا.
زیعلی، عثمان بن علی، تبیین الحقائق شرح کنز الدقائق، مصر، المطبعة الکبری الامیریه، 1313ق.
سرخسی، محمد بن احمد، المبسوط، بیروت، دارالمعرفه، 1409ق.
شافعی، محمد بن ادریس، الأم، بیروت، دارالوفاء، چاپ اول، 1422ق.
شربینی، محمد، الإقناع فی حل ألفاظ ابی­‌شجاع، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1419ق.
همو، مغنی المحتاج الی معرفة معانی ألفاظ المنهاج، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی­‌تا.
شهید اول، محمد بن مکی، شرح اللمعة الدمشقیة، قم، داوری، چاپ اول، 1410ق.
شیرازی، ابراهیم بن علی، المهذب، دمشق، دارالقلم، چاپ اول، 1417ق.
عبادی، عبدالله، شرح بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، قاهره، مکتبة دارالسلام، چاپ اول، 1416ق.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، قاهره، دارالحدیث، 1429ق.
قرافی، احمد بن ادریس، الذخیرة، بیروت، دارالغرب الاسلامی، چاپ اول، 1994م.
کاسانی، ابوبکر بن مسعود، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، 1424ق.
مالک بن انس، المدونة الکبری، مصر، مطبعة السعادة، چاپ اول، 1323ق.
ماوردی، علی بن محمد، الحاوی الکبیر، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
محقق حلی، جعفر بن حسن، المختصر النافع، تهران، مؤسسه البعثه، چاپ سوم، 1410ق.
همو، شرائع الاسلام، تهران، استقلال، چاپ دوم، 1409ق.
محلی، محمد بن احمد، شرح المحلی علی متن جمع الجوامع، بیروت، المکتبة العصریة، چاپ اول، 1430ق.
مرداوی، علی بن سلیمان، الإنصاف، قاهره، مطبعة السنة المحمدیة، 1375ق.
مزنی، اسماعیل بن یحیی، مختصر المزنی فی فروع الشافعیة، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1419ق.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، 1365ش.
نووی، یحیی بن شرف، روضة الطالبین، بیروت، دارابن­‌حزم، چاپ اول، 1423ق.