جایگاه کتاب رسائل الحکمه نزد دروزیان و رویکردها به آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب

2 کارشناس ارشد شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

کتاب رسائل الحکمه، جایگاه ویژه‌‌ای در فرقه باطنی‌‌گرای دروزیه دارد. این کتاب، مهم‌‌ترین و معتبرترین متن دینی در دسترس از این فرقه است که توسط سه تن از مهم‌‌ترین شخصیتهای بنیان‌گذار فرقه و در سالهای نخست دعوت به رشته تحریر درآمده است. حتی باور برخی محققان دروزی مذهب به وقوع تحریف در آن، نیز چیزی از درجه وثاقت آن نکاسته است. به دلیل همین قدمت و اعتبار است که تمامی محققان حوزه دروزیه، به استناد این کتاب، به معرفی یا نقد این فرقه پرداخته‌اند. اما نگاهها به این کتاب، خالی از تعصب، غرض ورزی، بزرگ‌‌نمایی و غلو نبوده است. گزارشهای ارائه شده از این کتاب توسط محققان غیردروزی، به گونه‌‌ای است که گویا این کتاب، عِدل قرآن و یکسره کفر است. حال آنکه برای دستیابی به دیدگاهی سلیم، توجه به نکاتی همچون آشنایی با زبان عرفان و گنوسی‌‌گری، و نگاه جامع به رسائل و تأویل، مورد نیاز است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Position of the book of Rasael al-Hekma in sight of Daryooziyan and approaches through it

نویسندگان [English]

  • Ali Reza Imani 1
  • Vahideh Golzade Yadaki 2
2 what
چکیده [English]

The book of Rasael al-Hekma has an especial position in Bateniyah of Darooziya. This book is the most important and reliable religious text that is available for this sect that is writing by three persons who are the most important characters which established this sect. Even the belief of distortion about this book doesn’t decrease its validity. Because of this antiquity and validity all Darooziyah’s scholars, with referring to this book, introduce or criticize this sect. But views through this book are not free from prejudice, grandiosity and exaggeration. The presented reports about this book from non Darooziyah’s researches are in a way that perhaps this book is counterpart of Qur’an and is all infidelity. Whether for reaching to a proper view must consider to some points such as being familiar with Mystical language and Gnosticism, and have a complete view through Rasael and gloss.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rasael al-Hekma
  • Darooziyah
  • Hamze ebn Ali
  • Ismailiyah sect
قرآن کریم.
ابن­‌سباط، حمزة بن احمد، تاریخ الدروز فی آخر عهد الممالیک، بیروت، دارالعودة، 1989م.
ابن­‌سیرین، حامد، مصادر العقیدة الدرزیة، لبنان، دارلأجل المعرفة، 1985م.
ابن­‌علی، حمزه و دیگران، رسائل الحکمة، لبنان، دارلأجل المعرفة، چاپ پنجم، 1986م.
ابوترابی، جمیل، من هم الموحدون الدروز، دمشق، دارعلاءالدین، چاپ اول، 1889م.
ابوعزالدین، نجلاء، الدروز فی التاریخ، بیروت، دارالعلم للملایین، 1990م.
اسعد، نسیب اسعد، کشف الستار (بحث موثق فی مذهب التوحید)، دمشق، بی­‌نا، 2004م.
ایمانی، علیرضا، «تاریخ و اندیشه دروزیه»، در: مجموعه مقالات اسماعیلیه، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1384ش.
خطیب، محمد احمد، عقیدة الدروز، ریاض، دارعالم الکتب، 1989م.
همو، کشف الأسرار، اردن، دارعمار، چاپ سوم، 1988م.
خویی، سید ابوالقاسم و دیگران، التنقیح فی شرح عروة الوثقی، قم، مؤسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث،‌ 1380ش.
دبیسی، یوسف سلیم، اهل التوحید الدروز و خصائص مذهبهم الدینیة و الاجتماعیة، لبنان، بی­‌نا، 1992م.
دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمه فریدون بدره­‌ای، تهران، فرزان، 1386ش.
زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، دارالعلم للملایین، 1990م.
زعبی، محمدعلی، الدروز ظاهرهم و باطنهم، بیروت، بی­‌نا، 1972م.
زهرالدین، صالح، تاریخ المسلمین الموحدین الدروز، بیروت، بی­‌نا، 1994م.
سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل و النحل، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، 1418ق.
سعدی، نبیه محمود، موسوعة هکذا نفهم مذهب التوحید الدروز، دمشق، دارالعلم، 1997م.
سید جوادی، احمد؛ خرمشاهی، بهاءالدین؛ و فانی، کامران، دایرة المعارف تشیع، تهران، سعید محبی، 1378ش.
طعیمه، صابر، الغلو و الفرق الغالیة بین الاسلامیین، قاهره، مکتبة مدبولی، 2009م.
طلیع، امین محمد، اصل الموحدین الدروز و اصولهم، لبنان، دارالأندلس، 1961م.
عبدالخالق، نایف، شمائل المسلمین الدروز و دلائل الآیات و الرموز، لبنان، مکتبة الجیل الصالح، 1993م.
عسراوی، نجیب، المذهب التوحیدی الدرزی، برزیل، بی­‌نا، 1990م.
غزالی، محمد بن محمد، مجموعة رسائل الإمام الغزالی، بیروت، دارالفکر، 1424ق.
فواد ابی­‌خزام، انور، اسلام الموحدین (المذهب الدرزی فی واقعة الاسلامی و الفلسفی و التشریعی)، بیروت، دارالیمامه، چاپ اول، 1995م.
قراملکی، فرامرز، روش شناسی مطالعات دینی، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1387ش.
کامل حسین، محمد، طائفة الدروز تاریخها و عقائدها، مصر، دارالمعارف، بی­‌تا.
مجله الضحی، لبنان، 10 کانون الأول 1968م.
مجموعه مقالات فارسی کنگره بین­‌المللی ثقة الاسلام کلینی، قم، دارالحدیث، 1387ش.
مکارم، سامی نسیب، اضواء علی مسلک التوحید الدرزیة، بیروت، بی­‌نا، 1966م.
نصر، مرسل، الموحدون الدروز فی الاسلام، لبنان، الدار الاسلامیه، 1996م.
«نظرخواهی درباره کتاب کافی و شیخ کلینی»، فصلنامه سفینه، شماره 18، بهار 1387ش.
وجدی، محمد فرید، دائرة المعارف القرن العشرین، بیروت، دارالفکر، بی­‌تا.
یاسین، انور، العقیدة الدرزیة، لبنان، سلسلة الحقیقة الصعبة، 1989م.
همو؛ سید، وائل؛ و سیف الله، بهاءالدین، بین العقل و النبی (بحث فی العقیدة الدرزیة)، لبنان، سلسلة الحقیقة الصعبة، 1981م.