مفهوم و مبانی صلح در نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه رازی کرمانشاه

2 استادیار گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه رازی کرمانشاه

3 دانشجوی دکتری علوم سیاسی گرایش جامعه شناسی سیاسی دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

دستیابی به صلح، همواره یکی از آرمانهای بشری در طول تاریخ بوده است. با این وجود، درک و برداشت افراد و جوامع مختلف از مفهوم صلح بسیار متفاوت است و با فرهنگها و مبانی معرفتی متنوعی، معانی و شاخصه­‌های مختلفی را از صلح ارائه نموده­‌اند. در مغرب زمین، کانت بر مبنای آموزه­‌های معرفتی و انسان­‌شناسانه خود و مکتب اومانیسم، دریافتی حداقلی و پراگماتیکی از صلح، در چهارچوب اخلاق و دموکراسی مطرح می­‌کند، در حالی که از منظر امام علی(ع) در نهج البلاغه، برداشتی عدالت­‌محورانه و توحیدی از صلح ارائه می­‌شود که به مراتب متقن­‌تر و کامل­‌تر از برداشت کانتی از صلح می­‌باشد. در این پژوهش، با رویکردی سازه­‌انگارانه به مفهوم صلح، تلاش شده تا ضمن تعریف این مفهوم در هردو دیدگاه علوی و کانتی، به بررسی تطبیقی آنها نیز پرداخته شود. پژوهش حاضر به این یافته دست پیدا می­‌کند که اگرچه مفهوم صلح در گفتمان علوی با گفتمان کانتی به لحاظ مبانی معرفتی و هستی­‌شناسی متفاوت است، اما از لحاظ نگرش جهان وطن­‌گرایانه با یکدیگر تشابهاتی دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Concept and Principles of Peace in Nahj al-Balaghah

نویسندگان [English]

  • Masoud Akhavan Kazemi 1
  • Farzad Rostami 2
  • Kamran Lotfi 3
1 Associate Professor at Razi University
2 Assistant Professor at Razi University
3 PhD student at Razi University
چکیده [English]

Throughout the history of mankind, peace has always been one of the aspirations of the Men. However, individuals and communities' perceptions of the notion and indicators of peace are very different based on their cultures and diverse epistemic foundations. In the West, Kant Based on his own anthropological and epistemological concepts and the humanism school, has a minimalistic and pragmatic comprehension of peace within the framework of ethics and democracy; While from the viewpoint of Imam Ali in Nahj al-Balaghah, a justice-centered and monotheist conception of peace is presented that delivers much more consistent and more complete conception of peace in comparison to Kant's conception of peace. In this study, through using a constructivist approach to the concept of peace, an attempt is made to define this concept in both the Alavi and the Kantian perspectives, to analyze their views in a comparative method. The present study finds that although the concept of peace within the Kantian discourse is different from that of Imam Ali in terms of epistemic and ontological basis, but they overlap with each other in terms of their cosmopolitan attitude.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj al-Balaghah
  • Just Peace
  • Kant
  • Sustainable Peace
  • Constructivism

مراجع

قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
"اسلام دین صلح است نه جنگ"، مسعود صبری، دانشنامه اسلامی تبیان، 1396ش.
"اصالت جنگ یا صلح از منظر دین با تأکید بر آیات قرآن کریم"، علی تقی زاده اکبری و سید مرتضی حسینی فاضل، مجله پژوهشهای سیاست اسلامی، سال اول، شماره 1، 1392ش.
"امانوئل کانت و اندیشه صلح پایدار"، حسنعلی فیضی خواه، مجله کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 87، 1383ش.
"انسان شناسی در اندیشه کانت"، مرتضی روحانی راوری و سید حمید طالب زاده، مجله متافیزیک، شماره 11و12، 1390ش.
"پیمانها و معاهدات در نهج البلاغه"، کاظم رهبر، مجله نهج البلاغه، شماره 4و5، 1381ش.
"تبیین برنامه درسی صلح محور در فلسفه کانت"، مصطفی قادری و دیگران، مجله مطالعات برنامه درسی، سال دوم، شماره 8، 1387ش.
جنگ و صلح از دیدگاه امام علی(ع)، محمدمهدی شمس‌الدین، قم، بنیاد نهج البلاغه، 1364ش.
جنگ و ضد جنگ: بقا در آستانه قرن بیست و یکم، الوین تافلر و هایدی تافلر، ترجمه شهیندخت خوارزمی، تهران، آسونه، 1381ش.
"دیدگاههای رهیافتهای مختلف روابط بین‌الملل نسبت به مسئله صلح"، حامد عمویی و الهام حسین خانی، مجله علوم سیاسی، شماره 14، 1390ش.
"روش‌شناسی سازه­‌انگاری در حوزه روابط بین­‌الملل"، جهانگیر معینی علمداری و عبدالله راسخی، مجله تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، شماره 4، 1389ش.
"سیاست خارجى دولت اسلامى از دیدگاه امام على(ع)"، سید ­عبدالقیوم سجادی، مجله علوم سیاسی، شماره 11، 1379ش.
"سیاستِ دوستی در گفتمان علوی"، حمدالله اکوانی، مجله پژوهشنامه نهج البلاغه، شماره 9، 1394ش.
"صلح پایدار و عاملیت سیاسی نزد کانت"، علی معظمی، مجله تأملات فلسفی، سال اول، شماره 3، 1388ش.
"صلح در نهج­ البلاغه"، احمد بهشتی، مجله درسهایی از مکتب اسلام، سال 53، شماره 9، 1392ش.
فلسفه سیاسی کانت: اندیشه سیاسی در گستره فلسفه نظری و فلسفه اخلاق، سید علی محمودی، تهران، نگاه معاصر، 1387ش.
فلسفه کانت در آئینه آثار او، منوچهر آشتیانی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1396ش.
"قرآن و همگرایی بین مذاهب اسلامی"، رحمت­‌الله ضیائی اُرزگانی، مجله حبل المتین، شماره 20، 1396ش.
کانت به روایت ایرانی: تأملاتی فلسفی در باب اخلاق، سیاست و صلح پایدار، سید علی محمودی، تهران، نگاه معاصر، 1394ش.
موسوعة الإمام علی بن ابی‌طالب(ع) فی الکتاب و السنة و التاریخ، محمد محمدی ری شهری، قم، دارالحدیث، 1421ق.
نقد عقل محض، امانوئل کانت، ترجمه بهروز نظری، تهران، باغ نی، 1390ش.
نهج البلاغه، محمد بن حسین شریف رضی، ترجمه محمد دشتی، قم، اسوه، 1388ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار