اتحاد مکانی و اتصال صفوف در نماز جماعت از منظر فقه مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فقه و حقوق امامیه دانشگاه مذاهب اسلامی

چکیده

از جمله شرایط صحت نماز جماعت، اتصال بین صفوف نماز است. از نظر فقه امامیه، صفوف نماز نباید بیش از یک قدم متعارف یا مقداری که عرفاً نزدیک محسوب می­‌شود، از هم فاصله داشته باشد، خواه امام و مأموم در یک مکان مانند مسجد باشند، یا مکان متعدد باشد. روایات، اجماع و مقتضای قضاوت عرف متشرعه، از جمله ادله دیدگاه امامیه می­‌باشد. فقهای اهل‌سنت با استناد به اجماع و مقتضای مسجد، معتقدند در صورت اتحاد مکان نماز، امکان آگاهی مأموم از نماز امام جهت تبعیت از او کفایت می­‌کند و اگر نماز در مسجد اقامه شود، با فاصله زیاد بین صفوف نیز نماز جماعت صحیح است و اگر در خارج از مسجد اقامه شود، برخی رعایت فاصله کمتر از 300 ذراع و برخی نزدیکی عرفی را لازم می­‌دانند و گروهی نزدیکی صفوف را لازم نمی­‌دانند. در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه­‌ای و با هدف دستیابی به حکم شرعی اتصال صفوف نماز جماعت و تبیین مقدار فاصله بین صفوف، به بررسی و تحلیل دیدگاههای مختلف در این زمینه پرداخته می‌شود. طبق یافته­‌های تحقیق و دیدگاه نگارنده، لزوم رعایت فاصله یک قدم متعارف بین صفوف چه در مسجد و چه خارج از آن، با مقتضای احتیاط در شبهه وجوبی که دائر بین اقل و اکثر ارتباطی است، تناسب دارد و اتحاد مکان نماز در این حکم مدخلیتی ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Unity of Place and Connection of Ranks in Congregational Prayer from the Perspective of Jurisprudence of Islamic Denominations

نویسنده [English]

  • Mahdi Rahbar
Associate Professor at University of Islamic Denominations
چکیده [English]

One of the conditions of the congregational prayer is the connection between the ranks of the prayer. According to the jurisprudence of the Imamiyyah, the ranks of the prayer should not be more than one step or a distance that is considered to be customarily close, whether the Imam and the follower are in the same place like a mosque or different places. Traditions, consensus and requirements of the custom of the believers, are among the evidences of Imamiyyah’s view. Sunni scholars, referring to the consensus, believe that in the case of unity of place in congregational prayer, it is sufficient for followers to be aware of the Imam’s prayers to follow him, and if the prayer is performed in the mosque, the congregational prayer is correct even if the ranks are distant, and if the prayer is performed outside the mosque, some consider the distance less than 300 meters necessary and some believe that a customary closeness is sufficient but some others believe that closeness of the ranks is not necessary. In this paper, using descriptive-analytical method and library resources, we study and analyze different perspectives in this field in order to achieve the Shariah order of joining the ranks of congregational prayer and explaining the amount of distance between ranks. According to the research findings and the author’s point of view, the necessity to observe a standard step distance between ranks whether in the mosque or outside is proportionate and the unity of prayer is not included in this order.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Congregational Prayer
  • Connection of Ranks
  • Imam and the Follower
  • Customary Connection
  • Unity of Place

مراجع

قرآن کریم.
الإقناع فی حل ألفاظ أبی‌شجاع، محمد بن احمد خطیب شربینی، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
البحر الرائق شرح کنز الدقائق، زین‌الدین بن ابراهیم ابن‌نجیم مصری، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1418ق.
بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، ابوبکر بن مسعود کاسانی، پاکستان، المکتبة الحبیبیة، 1409ق.
تحریر الوسیلة، سید روح­‌الله خمینی، قم، دارالعلم، 1379ش.
جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، سید احمد موسوی خوانساری، تهران، مکتبة الصدوق، 1405ق.
الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، یوسف بن احمد بحرانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1369ش.
الدر المختار شرح تنویر الأبصار، محمد بن علی حصکفی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1423ق.
رد المحتار علی الدر المختار، محمدامین بن عمر ابن­‌عابدین، بیروت، دارالفکر، 1412ق.
روضة الطالبین و عمدة المفتین، یحیی بن شرف نووی، بیروت، المکتب الإسلامی، 1412ق.
ریاض المسائل فی بیان الأحکام بالدلائل، سید علی بن محمدعلی طباطبایی، قم، مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، 1404ق.
الشرح الکبیر علی متن المقنع، عبدالرحمن بن محمد مقدسی، بیروت، دارالکتاب العربی، بی‌تا.
فتح العزیز بشرح الوجیز، عبدالکریم بن محمد رافعی، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
فتح الوهاب بشرح منهج الطلاب، زکریا بن محمد انصاری، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
الفقه علی المذاهب الأربعة، عبدالرحمن جزیری، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1424ق.
فوائد الأصول، تقریرات محمدحسین نائینی، به قلم محمدعلی کاظمی خراسانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1376ش.
کتاب الصلاة، مرتضی بن محمدامین انصاری، قم، کنگره بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415ق.
کشاف القناع عن متن الإقناع، منصور بن یونس بهوتی، بیروت، دارالفکر، 1420ق.
المبسوط، محمد بن احمد سرخسی، عمان، بیت الأفکار الدولیة، 2009م.
مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، احمد بن محمد مقدس اردبیلی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1418ق.
المجموع شرح المهذب، یحیی بن شرف نووی، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
المختصر النافع، جعفر بن حسن محقق حلی، قم، مؤسسة المطبوعات الدینی، 1418ق.
المدونة الکبرى، مالک بن انس، بیروت، دارالفکر، 1411ق.
مغنی المحتاج إلی معرفة معانی ألفاظ المنهاج، محمد بن احمد خطیب شربینی، بیروت، دارالفکر، 1430ق.
المغنی، عبدالله بن احمد ابن­‌قدامه، قاهره، مکتبة القاهرة، 1388ق.
مفاتیح الشرائع، محمدمحسن بن شاه مرتضی فیض کاشانی، قم، مجمع الذخائر الإسلامیة، 1401ق.
منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، حسن بن یوسف حلی، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1412ق.
منهاج الصالحین، سید ابوالقاسم خویی، قم، مدینة العلم، 1410ق.
منهاج الصالحین، سید علی حسینی سیستانی، قم، دفتر آیة­الله سیستانی، 1414ق.
مواهب الجلیل فی شرح مختصر خلیل، محمد بن محمد حطاب، بیروت، دارالفکر، 1412ق.
نهایة الأحکام فی معرفة الأحکام، حسن بن یوسف حلی، قم، اسماعیلیان، 1410ق.
هدایة العباد، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، قم، دارالقرآن الکریم، 1371ش.
هدایة العباد، لطف‌الله صافی گلپایگانی، قم، دارالقرآن الکریم، بی‌تا.
وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، محمد بن حسن حرعاملی، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1412ق.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار