امکان سنجی اعمال خیار شرط منفصل از دیدگاه مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

خیار شرط از جمله نهادهای حقوقی پرکاربرد در فقه و حقوق اسلامی و تأثیرگذار در روابط بین متعاقدین قراردادها می­‌باشد که فقهای مذاهب اسلامی کم و کیف و شرایط و ضوابط آن را تبیین کرده­‌اند. یکی از مباحث مهم و اختلاف برانگیز پیرامون این خیار، آن است که آیا مدت خیار، حتماً متصل به عقد باشد، یا اینکه می­‌تواند منفصل از آن هم باشد؟ همه مذاهب اسلامی اصل خیار شرط را پذیرفته­‌اند؛ جمهور فقهای اهل­‌سنت، منفصل بودن آن را صحیح نمی­‌دانند، اما فقهای امامیه و ابویوسف حنفی شرط منفصل را صحیح می­‌دانند. یافته­‌های این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است، نشان می­‌دهد که نظریه امامیه و ابویوسف به دلیل وجود مصلحت عقلایی و اطلاق دلایل مشروعیت خیار شرط و عموم روایت «المؤمنون عند شروطهم» و عدم تخصیص یا تقیید آنها و نیز شمول فلسفه مشروعیت خیار شرط، از قوت بیشتری برخوردار است. در نتیجه، قرارداد شرط منفصل صحیح خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Feasibility Study of Applying the Option of Detached Condition from the Viewpoint of Islamic Denominations

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Kaykha 1
  • Abdullah Fotouhi 2
1 Associate Professor at University of Sistan & Baluchestan
2 PhD student at University of Sistan & Baluchestan
چکیده [English]

Option of Condition is one of the most widely used legal entities in Islamic jurisprudence and Islamic law and has an impact on the relations between the parties of contracts, which have been explained by the jurisprudents of Islamic denominations. One of the most controversial issues surrounding this option is whether the period of the option should be attached to the contract or can it be disconnected? All Islamic religions have accepted the option of condition itself, but the Sunni jurists do not consider it to be detached. However, the jurists of Imamiyyah and Abu Yusuf Hanafi consider the Option of Detached Condition to be correct. The findings of this descriptive-analytical study show that Imamiyyah and Abuyusef’s theory is stronger due to the existence of rational expediency and to the reasons for the legitimacy of the option of condition and the generality of the tradition “المؤمنون عند شروطهم” which means “The believers are upon their conditions.” and the believers are not bound about this and also the philosophy of legitimacy of the option of condition. As a result, the contract of detached condition will be correct.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Option
  • Condition
  • Attached
  • Detached
  • Islamic Denominations

مراجع

احکام معاملات بر مبنای چهار مذهب اهل‌سنت، محمدتقی عثمانی، ترجمه محمدصادق رحمانی سورستانی، تربت جام، خواجه عبدالله انصاری، 1396ش.
بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، محمد بن احمد ابن‌رشد حفید، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، ابوبکر بن مسعود کاسانی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1406ق.
جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محمدحسن نجفی، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1981م.
رد المحتار علی الدر المختار، محمدامین بن عمر ابن­‌عابدین، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1431ق.
سنن ابن‌ماجه، محمد بن یزید ابن‌ماجه قزوینی، بیروت، دارالفکر، 1421ق.
سنن ابی‌داود، ابوداود سلیمان بن اشعث سجستانی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1416ق.
سنن الدارقطنی، علی بن عمر دارقطنی، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
السنن الکبری، احمد بن حسین بیهقی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1420ق.
صحیح مسلم، مسلم بن حجاج قشیری نیشابوری، بیروت، دارالکتاب العربی، 1431ق.
الفتاوی التاتارخانیة، عالم بن العلاء اندریتی دهلوی هندی، لاهور، مکتبة رشیدیة، بی‌تا.
الفقه الإسلامی و أدلته، وهبه زحیلی، دمشق، دارالفکر، 1409ق.
فقه البیوع علی المذاهب الأربعة، محمدتقی عثمانی، دمشق، دارالقلم، 1438ق.
القواعد الفقهیة، سید محمدحسن موسوی بجنوردی، قم، الهادی، 1377ش.
کتاب المکاسب، مرتضی بن محمدامین انصاری، قم، دارالکتاب، 1394ق.
المبسوط، محمد بن احمد سرخسی، بیروت، دارالمعرفة، 1406ق.
مختصر صحیح البخاری المسمی التجرید الصریح لأحادیث الجامع الصحیح، محمد بن اسماعیل بخاری، بیروت، دارالکتاب العربی، 1426ق.
المستدرک علی الصحیحین، محمد بن عبدالله حاکم نیشابوری، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1422ق.
مغنی المحتاج إلی معرفة معانی ألفاظ المنهاج، محمد بن احمد خطیب شربینی، بیروت، دارالفکر، 1430ق.
المغنی، عبدالله بن احمد ابن­‌قدامه، قاهره، دارالحدیث، 1425ق.
المهذب فی فقه الإمام الشافعی، ابراهیم بن علی شیرازی، دمشق، دارالقلم، 1422ق.
وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، محمد بن حسن حرعاملی، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1403ق.
الهدایة شرح بدایة المبتدی، علی بن ابی‌بکر مرغینانی، تربت جام، شیخ الاسلام احمد جام، 1396ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار