شروط ولی در امور شخصی از منظر مذاهب خمسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مذاهب اسلامی

چکیده

در شرع مقدس اسلام، ولایت در امور شخصی، برای پدر و جدّ پدری به طور مشترک ثابت است؛ یعنی هرکدام در اعمال ولایت خود نسبت به مولی علیه، استقلال دارند و به تنهایی می‌‌توانند اعمال ولایت کنند. از آنجا که صغار و مجانین از قدرت و اراده شخصی و جلب منافع خود ناتوان هستند و در شرع برای آنان، ولی و سرپرست تعیین شده است و تصرف ولی در امور مربوط به آنان، مگر در جهت حفظ منافع و مصالح آنها، صحیح نیست، بنابراین تصرف پدر، جدّ پدری، برادر و وصی که به عنوان ولی در امور مولی علیه دخالت و تصرف دارند، باید براساس مصلحت و مشروط به عدم مفسده باشد. فقهای صاحب نظر اهل‌‌سنت و شیعه در این باره، در برخی از موارد، اختلاف نظرهایی دارند و هریک نظر و ادله خاص خود را ارائه کرده‌‌اند. از این رو، در این نوشتار، شروطی که برای اهلیت ولی، جهت ولایت، از نگاه اهل‌‌سنت و شیعه لازم است، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Protectors (Vali) conditions in personal affairs from Quintet Islamic sects’ ‎perspective

نویسنده [English]

  • Alireza Alem Zadeh
چکیده [English]

In religious law of holy Islam the protection in personal affairs for father and father’s progenitor commonly is fixed, this is mean that each of them have independent role for their protector to protect him/her. Because minors and insane person have no power and personal volition and couldn’t attract their own affairs, so Shar’ select for them a protector, and appropriate of protector in their affairs is not correct except in case of protecting from their profits and interests. So appropriation of father, father’s progenitor, brother and trustee which are as a protector for them, must base on expediency and provided no mischief. The jurisconsults of Sonni and Shi’a in this case and in some fields have different ideas and each of them had their own viewpoint and reasons. Accordingly this article examines conditions that are necessary for mansuetude of protector for protecting from Shi’a and Sonni point of view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • protector
  • Maturity
  • wisdom
  • Islam
  • Justice
  • conditions of protecting‎
قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه­‌ای.
ابن‌­بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، بیروت، دارالاضواء، 1405ق.
ابن­‌حزم، علی بن احمد، المحلى بالآثار، بیروت، دارالفکر، بی­‌تا.
ابن­‌حمزه، الوسیله، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول، 1408ق.
ابن­‌رشد، محمد بن احمد، بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، مصر، مصطفی البابی الحلبی و اولاده، 1395ق.
ابن­‌قدامه، عبدالله بن احمد، المغنی، بیروت، دارالکتاب العربی، بی‌تا.
جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعة، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1406ق.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تهران، المکتبة الاسلامیة، 1403ق.
حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، تهران، المکتبة المرتضویة، بی‌تا.
خمینی، روح‌الله، تحریر الوسیلة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1379ش.
زهری غمراوی، محمد، سراج الوهاج، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا.
سرخسی، شمس‌الدین، المبسوط، بیروت، دارالمعرفة، 1406ق.
شاشی قفال، محمد بن احمد، حلیة العلماء فی معرفة مذاهب الفقهاء، عمان، مکتبة الرسالة الحدیثة، بی‌تا.
شافعی، محمد بن ادریس، الام، بیروت، دارالمعرفة، 1393ق.
شربینی، محمد، مغنی المحتاج، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1377ق.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، شرح اللمعة، قم، دارالحکمة، 1413ق.
همو، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة، 1425ق.
فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام، قم، مؤسسه نشر الاسلامی، 1420ق.
فخرالمحققین، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد، بی­جا، مطبعة العلمیة، 1386ق.
کاسانی، ابوبکر بن مسعود، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت، دارالکتب العلمیة، بی‌تا.
مالکی، احمد بن صاوی، بلغة السالک، مصر، مصطفی البابی الحلبی و اولاده، 1370ق.
محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، اسماعیلیان، 1373ش.
مرداوی، علی بن سلیمان، الانصاف فی معرفة الراجع من الخلاف، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1376ق.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، تحقیق: عباس قوچانى، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، 1367ش.
نووی، محیی‌الدین، المجموع شرح المهذب، بی‌جا، دارالفکر، بی‌تا.