موانع وحدت مسلمین در اندیشه محمدحسین آل کاشف الغطاء

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب قم

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری

3 سطح چهار حوزه علمیه خراسان

4 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در تاریخ معاصر جهان اسلام، مسئله تقریب مذاهب به یکی از محورهای گفتگو میان مصلحان و اندیشمندان اسلامی تبدیل شده و نزد امامیه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. هرچند این افراد تلاش زیادی در راه تحقق وحدت بین مسلمانان می‌کنند، اما در برخی مواقع عواملی چند مانع از وحدت بین مسلمانان می‌شود. این عوامل گاه بیرونی و توسط دشمنان اسلام، و گاه درونی و در میان مسلمانان است. آیت‌الله محمدحسین آل کاشف الغطاء از جمله فقهایی است که به جنبه‌های اجتماعی و سیاسی دین اسلام به‌خصوص بحث وحدت بین مسلمانان اهتمام جدی ورزیده است. وقایعی که در دوران زندگی این عالم رخ داده، از جمله جنگ جهانی اول و اشغال سرزمینهای اسلامی توسط اروپاییان پس از فروپاشی حکومت عثمانی، از علل مهم ورود ایشان به بحث وحدت بین مسلمانان و تبیین اهمیت آن برای مسلمانان محسوب می­‌شود. در یک قرن اخیر علما و دانشمندان دینی با در نظر داشتن ضرورت وحدت و همبستگی میان مذاهب، پدیده‎ای‎ را به نام تقریب مذاهب اسلامی مطرح کرده‎اند‎ که تدبیری آگاهانه و نوعی آینده‌نگری در برابر تفرقه مسلمانان و طمع دشمنان اسلام محسوب می‎شود. آل کاشف الغطاء، عواملی مانند تعصب مذهبی، اهانت به مقدسات سایر مذاهب و همچنین قدرتهای استعماری را به‌عنوان موانع تحقق وحدت بین مذاهب اسلامی می‌داند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Obstacles to the Unity of Muslims in the Thought of Muhammad Hussein Al-e Kashif al-Ghatta

نویسندگان [English]

  • Hamid Reza Shariatmadari 1
  • Seyed Mohsen Aziz 2
  • Musa Hakimi Sadr 2
  • Mohammad Ardame 3
  • Mojtaba Davoodi 4
1 Associate Professor at University of Religions and Denominations, Qom
2 Assistant Professor at Hakim Sabzevari University
3 Level 4 at Khorasan Seminary
4 PhD student at Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

In the contemporary history of the Islamic world, the issue of the proximity of denominations has become one of the cornerstones of dialogue between Islamic scholars and intellectuals, and is particularly prominent among the Imamis as they strive to achieve unity among Muslims. However, at times, some factors impede unity among Muslims, sometimes by external factors and by enemies of Islam and sometimes by internal factors among Muslims. Ayatollah Mohammed Hussein Al-e Kashif al-Ghatta is one of the jurists who has taken serious interest in the social and political aspects of the religion of Islam, especially the issue of unity among Muslims. The events that took place during this period of life, including World War I and the occupation of Islamic lands by Europeans after the collapse of the Ottoman rule, are important reasons for their entry into the discussion of Muslim unity and its importance to Muslims. In the last century, religious scholars have put forward a phenomenon known as the proximity of Islamic denominations with the necessity of unity and solidarity between denominations, which is a conscious and futuristic approach to the division of Muslims and the enemies of Islam. Lastly, factors such as religious fanaticism, insulting the sanctities of other denominations, and colonial powers are factors that Al-e Kashif al-Qatta has prevented from achieving unity and preservation among Islamic denominations traditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Unity
  • Proximity
  • Al-e Kashif Al-Ghatta
  • Islamic Denominations
  • Prejudice
  • Insult
قرآن کریم.
اسلام آئین همبستگی، عبدالکریم بی‌آزار شیرازی، تهران، بعثت، 1354ش.
أصل الشیعة و أصولها، محمدحسین آل کاشف الغطاء، بیروت، دارالأضواء، 1413ق.
امامان شیعه و وحدت اسلامی، علی آقانوری، قم، دانشگاه ادیان و ‎مذاهب، 1387ش.
این است آیین ما (ترجمه أصل الشیعة و أصولها)، محمدحسین آل کاشف الغطاء، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، قم، نسل جوان، 1347ش.
بحار الأنوار، محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1403ق.
بحوث فی الملل و النحل، جعفر سبحانی، بیروت، الدار الإسلامیة، 1411ق.
«بیان للمسلمین»، محمدحسین آل کاشف الغطاء، مجله رسالة الإسلام، شماره 7، 1369ق.
پیشینه تقریب، محمدعلی آذرشب، ترجمه رضا حمیدی، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1384ش.
تشیع و تسنن، سید غلامحسین صادقی، قم، مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما، 1381ش.
تعامل دیانت و سیاست در ایران، موسی نجفی، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر، 1378ش.
جنبشهای اسلامی معاصر، سید احمد موثقی، تهران، سمت، 1380ش.
جنة المأوی، محمدحسین آل کاشف الغطاء، قم، دار أنوار الهدی، 1426ق.
خاستگاه تشیع و پیدایش فرقه‌های شیعی در عصر امامان، علی آقانوری، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1390ش.
دائرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر سید محمدکاظم موسوی بجنوردی، ج2، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 1374ش.
الذریعة إلی تصانیف الشیعة، آقابزرگ تهرانی، بیروت، دارالأضواء، 1403ق.
شیوه‌های تعامل و همزیستی پیروان مذاهب اسلامی، حسین رجبی، قم، آثار نفیس، 1388ش.
عبدالله بن سبأ و دیگر افسانه‌های تاریخی، مرتضی عسکری، ترجمه سید احمد فهری زنجانی و عطامحمد سردارنیا، قم، دانشکده اصول الدین، 1390ش.
عوامل سقوط حکومتها در قرآن و نهج البلاغه، نصرت‌الله جمالی، قم، نهاوندی، 1378ش.
غالیان: کاوشی در جریانها و برآیندها تا پایان سده سوم، نعمت‌الله صفری فروشانی، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1380ش.
فجر الإسلام: یبحث عن الحیاة العقلیة فی صدر الإسلام إلی آخر الدولة الأمویة، احمد امین، بیروت، دارالکتاب العربی، 1969م.
الفردوس الأعلی، محمدحسین آل کاشف الغطاء، قم، دار أنوار الهدی، 1426ق.
فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی، آذرتاش آذرنوش، تهران، نشر نی، 1379ش.
کیف یتحد المسلمون حول الوحدة الإسلامیة: افکار و دراسات، محمدحسین آل کاشف الغطاء، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1404ق.
لسان العرب، محمد بن مکرم ابن‌منظور، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1996م.
لغت‌نامه، علی‌اکبر دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، 1377ش.
المثل العلیا فی الإسلام لا فی بحمدون، محمدحسین آل کاشف الغطاء، ترجمه جلال‌الدین فارسی، تهران، جیبی، 1336ش.
مجمع البیان فی تفسیر القرآن، فضل بن حسن طبرسی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1415ق.
معجم مقاییس اللغة، احمد ابن‌فارس، بیروت، دارالجیل، 1991م.
مفردات ألفاظ القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، دمشق، دارالقلم؛ بیروت، الدار الشامیة، 1412ق.
«من أصول الشیعة الإمامیة»، محمدجواد مغنیه، مجله رسالة الإسلام، شماره 18، 1372ق.
میزگرد تقریب بین مذاهب اسلامی، سید هادی خسروشاهی، قم، کلبه شروق، مرکز بررسیهای اسلامی، 1381ش.
نسیم همبستگی (از اتحاد ملی تا انسجام اسلامی)، سید حسین اسحاقی، قم، مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و ‎سیما، 1386ش.
نشأة الفکر الفلسفی فی الإسلام، علی سامی نشار، قاهره، دارالمعارف، 1997م.
«نقش قدرتهای سیاسی در گسترش اختلافات مذهبی»، محمدحسین رفیعی، مجله مطالعات فقه تربیتی، شماره 6، پاییز و زمستان 1387ش.
نهج البلاغه، محمد بن حسین شریف رضی، ترجمه و شرح علی‌نقی فیض الاسلام، تهران، فقیه، 1375ش.
وقعة الصفین، نصر بن مزاحم منقری، قم، کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی، 1404ق.
همبستگی ادیان و مذاهب اسلامی، محمدابراهیم جناتی، قم، انصاریان، 1381ش.
همبستگی امت اسلامی: مجموعه سخنرانیهای حضرت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی، اکبر هاشمی رفسنجانی، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1379ش.