مروت و شرطیت آن در تحقق عدالت از دیدگاه امامیه و شافعیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

مروت به عنوان حالتی نفسانی، مسئله‌ای به روز و کاربردی است و تأثیر بسیاری در بروز کنشهای‌ اشخاص در اجتماع دارد. پرسش اصلی پژوهش این است که مروت چیست و داخل در مفهوم عدالت است یا شرط دیگری به­‌شمار می‌آید؟ با مراجعه‌ کتابخانه‌ای و بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی، یافته‌ها بیانگر آن است که مروت کلی مشکک به­‌شمار می‌آید، مرتبه‌ بالای عدالت می‌باشد که در مواردی همچون متصدی منصب قضاء و شاهد شرعی شرط است. می‌توان مروت را با اخلاق حرفه‌ای و سازمانی همسان و گونه‌ای هماهنگی میان شخصیت اجتماعی فرد و دو عنصر زمان و مکان دانست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Morality and Its Condition in the Realization of Justice from the Viewpoint of Imamiyya and Shafi‘is

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Hosseini 1
  • Faramarz Fakhremaani 2
1 Associate Professor at Tehran University
2 MA at Tehran University
چکیده [English]

Morality as a state of mind is an up-to-date and practical issue and has a great impact on the occurrence of actions of individuals in society. The main question of the research is what is morality and is it within the concept of justice or is it another condition? By referring to the library and using the descriptive-analytical method, the findings indicate that the general morality is doubtful, it is a high level of justice that is a condition in cases such as a judicial officer and a religious witness. Morality can be equated with professional and organizational ethics and a kind of harmony between one’s social personality and the two elements of time and place.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Morality
  • Justice
  • Ethics
  • Social Dignity
قرآن کریم.
الإحکام فی اصول الأحکام، علی بن محمد آمدی، بیروت، دارالکتب العربی، 1404ق.
الأم، محمد بن ادریس شافعی، بیروت، دارالمعرفة، 1393ق.
البرهان فی تفسیر القرآن، سید هاشم بحرانی، تهران، بنیاد بعثت، 1416ق.
تاج العروس من جواهر القاموس، محمد بن محمد حسینی زبیدی، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
التبصرة فی اصول الفقه، ابراهیم بن علی شیرازی، دمشق، دارالفکر، 1403ق.
التبیان فی تفسیر القرآن، محمد بن حسن طوسی، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، بی­‌تا.
تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، حسن بن یوسف حلی، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، 1420ق.
تفسیر القرآن العظیم، عبدالرحمن بن محمد ابن ابی‌حاتم، ریاض، مکتبة نزار مصطفی الباز، 1419ق.
تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، محمد بن محمدرضا قمی مشهدی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.
تهذیب الأصول، سید روح­‌الله خمینى، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1423ق.
التنبیه فی فقه الشافعی، ابراهیم بن علی شیرازی، بیروت، عالم الکتب، 1403ق.
جامع المقاصد فی شرح القواعد، علی بن حسین محقق کرکى، قم، مؤسسه آل البیت، 1414ق.
جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محمدحسن نجفى، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1404ق.
الحاوی الکبیر، علی بن محمد ماوردی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1419ق.
الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، یوسف بن احمد بحرانى، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1405ق.
دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة، حسینعلى منتظری، قم، تفکر، 1409ق.
الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، عبدالرحمن بن ابی‌بکر سیوطی، قم، کتابخانه آیة­الله مرعشى نجفى، 1404ق.
رسائل فقهیة، مرتضى بن محمدامین انصاری، قم، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1414ق.
روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، محمود بن عبدالله آلوسی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415ق.
الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، زین‌الدین بن على شهید ثانی، قم، داورى، 1410ق.
روضة الطالبین و عمدة المفتین، یحیی بن شرف نووی، بیروت، المکتب الاسلامی، 1405ق.
ریاض المسائل، سید على بن محمدعلی طباطبایی، قم، مؤسسه آل البیت، 1418ق.
الشرح الکبیر، عبدالکریم بن محمد رافعی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1426ق.
الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، اسماعیل بن حماد جوهرى، بیروت، دارالعلم للملایین، 1410ق.
العروة الوثقى مع تعلیقات الفاضل، سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، قم، مرکز فقهى ائمه اطهار(ع)، 1428ق.
فتاوی ابن الصلاح، عثمان بن عبدالرحمن ابن‌صلاح، بیروت، دارالمعرفة، 1406ق.
فتاوی الرملی، محمد بن احمد رملی، بیروت، دارالمعرفة، بی­‌تا.
القواعد الفقهیة، سید محمدحسن موسوی بجنوردى، قم، الهادی، 1419ق.
القواعد الفقهیة، ناصر مکارم شیرازی، قم، مدرسه امام امیرالمؤمنین(ع)، 1411ق.
الکافی، محمد بن یعقوب کلینى، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1407ق.
کفایة الاخیار فی حل غایة الاختصار، ابوبکر بن محمد حصنی، دمشق، دارالخیر، 1414ق.
کتاب المکاسب، مرتضى بن محمدامین انصاری، قم، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415ق.
کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، محمد بن حسن هندى، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1416ق.
کفایة الأصول، محمدکاظم خراسانى، قم، مؤسسه آل البیت، 1409ق.
لسان العرب، محمد بن مکرم ابن‌منظور، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
المبسوط فی فقه الإمامیة، محمد بن حسن طوسی، تهران، المکتبة المرتضویة، 1387ق.
مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، احمد بن محمد مقدس اردبیلی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403ق.
المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، احمد بن محمد فیومى، قم، دارالرضی، بی­‌تا.
المعجم الکبیر، سلیمان بن احمد طبرانی، موصل، مکتبة الزهراء، 1404ق.
معرفة السنن و الآثار، احمد بن حسین بیهقی، بیروت، دارالکتب العملیة، 1414ق.
من لایحضره الفقیه، محمد بن علی ابن‌بابویه، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1413ق.
المهذب فی فقه الامام الشافعی، ابراهیم بن علی شیرازی، بیروت، دارالفکر، بی‌­تا.
المیزان فی تفسیر القرآن، سید محمدحسین طباطبایی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
نظام القضاء و الشهادة فی الشریعة الإسلامیة الغراء، جعفر سبحانی، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، 1418ق.
نظریة الحکم فی الإسلام، محسن اراکى، قم، مجمع اندیشه اسلامى، 1425ق.
نهایة المحتاج إلی شرح المنهاج، محمد بن احمد رملی، بیروت، دارالفکر، 1404ق.
نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، حسن بن یوسف حلی، قم، مؤسسه آل البیت، 1419ق.
نهایة التقریر، سید حسین بروجردى، بی‌جا، بی‌تا.
نهج البلاغة، محمد بن حسین شریف رضی، قم، مؤسسه نهج البلاغه، 1414ق.
وسائل الشیعة، محمد بن حسن حر عاملى، قم، مؤسسه آل البیت، 1409ق.
الوسیط فی المذهب، محمد بن محمد غزالی، قاهره، دارالسلام، 1417ق.
الوسیلة إلى نیل الفضیلة، محمد بن على ابن‌حمزه طوسى، قم، کتابخانه آیة­الله مرعشى نجفى، 1408ق.
وسیلة النجاة (مع حواشی الإمام الخمینی)، سید ابوالحسن اصفهانى، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)، 1422ق.