انعکاس عقیده امامت فرقه اسماعیلیه در اشعار مؤید فی الدین شیرازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کوثر بجنورد

2 استادیار گروه الهیات و علوم اسلامی دانشگاه پیام نور بجنورد

چکیده

مؤید فی الدین شیرازی به عنوان رسانه تبلیغ مذهبی فاطمیان، تلاش می‌کند تا در کنار آموزه‌های اسماعیلی با اهرم شعر، گستره حامیان مذهب اسماعیلی را افزایش دهد. اینکه او چگونه بر این مسیر گام برداشته، با بررسی توصیفی - تحلیلی اشعار می‌توان بدان پاسخ داد. مؤید نشان می‌دهد که او در بسیاری از اشعار خود با پرداختن به زوایای مختلف مسئله امامت، سعی دارد ضرورت وجود امام را اثبات کند. او در اشعار خود با انتساب فاطمیان به پیامبر و حضرت علی به صراحت آنان را خلیفه مسلمین می‌داند. در شعر مؤید، خلیفه فاطمی علم به باطن دارد، لذا به تأویل قرآن آگاهی داشته و توان تشخیص حق از باطل را دارد. از این‌رو، آنان چراغ هدایت هستند و مردم برای نجات از گمراهی و هدایت به رستگاری باید از آنان پیروی کنند؛ زیرا بر اساس عقاید اسماعیلیه، هیچ دوره‌ای نمی‌تواند خالی از امام باشد. در شعر مؤید، فاطمیان به واسطه انتساب به پیامبر و حضرت علی، پرچمدار اسلام بوده و وظیفه راهبری مسلمانان را بر عهده دارند و آیات قرآنی که در خصوص اهل بیت نازل شده، به نحوی شامل فاطمیان نیز می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reflection of the Ismaili Doctrine of Imamate in the Poems of Al-Mu’ayyad fi’l-Din Al-Shirazi

نویسندگان [English]

  • Omid Izanlo 1
  • Hamid Reza Tayyebi Nasab 2
1 Assistant Professor at Kosar University of Bojnord
2 Assistant Professor at Payame Noor University, Bojnord
چکیده [English]

Al-Mu’ayyad fi’l-Din Al-Shirazi, as a religious preacher of the Fatimids, tries to increase the followers of the Ismaili denomination with the help of poetry, along with Ismaili teachings. A descriptive-analytical study of his poems can answer the question of how he has taken this path. Al-Mu’ayyad tries to address the issue of Imamate in many of his poems and from different dimensions to prove the existence of an Imam in society. In his poems, by explicitly attributing the Fatimids to the Prophet and Imam Ali, he clearly considers them the caliphs of the Muslims. In Al-Mu’ayyad’s poetry, the Fatimid caliph has knowledge of the inside, so he is aware of the interpretation of the Qur’an and is able to distinguish right from wrong. They are the beacon and people should follow them to be saved from misguidance and be guided to salvation because according to Ismaili beliefs, no period can be empty of the Imam. In Al-Mu’ayyad’s poems, the Fatimids are responsible for leading the Islamic world and Muslims, by attributing them to the Prophet and Imam Ali. The Qur’anic verses that were revealed about the Ahl al-Bayt also include the Fatimids.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imamate
  • Ismaili Denomination
  • Al-Mu’ayyad fi’l-Din
  • Guardianship
  • Inheritance
اساس التأویل، نعمان بن محمد تمیمی مغربی، بیروت، دارالثقافة، 1960م.
اسماعیلیه و ایران، فرهاد دفتری، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، فرزان روز، 1389ش.
اسماعیلیه و قرامطه، عارف تأمر، ترجمه حمیرا زمردی، تهران، جامی، 1377ش.
«امامت از دیدگاه اسماعیلیان»، محمد نصیری، در: مجموعه مقالات اسماعیلیه، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1384ش.
اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران، حاتم قادری، تهران، سمت، 1388ش.
«بررسی امامت از دیدگاه فرقه اسماعیلیه»، مهدی کریمی، در: www.shiastudy.ir، تاریخ دسترسی: 1400/10/25ش.
تاریخ و عقاید اسماعیلیه، فرهاد دفتری، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، فرزان روز، 1375ش.
«تأویل قرآن در نگاه اسماعیلیان»، اسماعیل کی. پوناوالا، ترجمه محمدحسن محمدی مظفر، مجله هفت آسمان، شماره 34، 1386ش.
خاطرات یک مأموریت، سیره دانشمند، سیاستمدار و شاعر اسماعیلی مؤید فی الدین شیرازی، ورنا کلم، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، فرزان روز، 1383ش.
دولت و حکومت در دوره میانه اسلام، آن. کی. لمبتون، ترجمه علی مرشدی زاد، تهران، تبیان، 1379ش.
دیوان المؤید فی الدین داعی الدعاة، هبةالله بن موسی مؤید فی الدین شیرازی، قاهره، دارالکاتب المصری، 1949م.
«سیر تأویل نزد اسماعیلیان»، دیانا استایگروالد، ترجمه محمدحسن محمدی مظفر، مجله هفت آسمان، شماره 40، 1387ش.
سیر کلام در فرق اسلام، محمدجواد مشکور، تهران، شرق، 1368ش.
السیرة المؤیدیة، هبةالله بن موسی مؤید فی الدین شیرازی، قاهره، دارالکاتب المصری، 1949م.
کتاب الکشف، جعفر بن منصور یمن، پاریس، داربیبلیون، 2008م.
مبانی اندیشه سیاسی در اسلام، سید صادق حقیقت، تهران، سمت، 1387ش.
مبانی آیین و اندیشه سیاسی در اسلام، سید محمدعلی تقوی، تهران، سمت، 1392ش.
مجموعة رسائل الکرمانی، احمد حمیدالدین کرمانی، بیروت، المؤسسة الجامعیة، 1983م.
وجه دین، ناصر خسرو، تصحیح: غلامرضا اعوانی، تهران، انجمن علمی فلسفه، 1356ش.