شناسایی و تبیین موانع وحدت اسلامی با تأکید بر دیدگاه علمای مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

چکیده

وحدت از مهم‌‌‌‌‌ترین اصول و ارزشهای مورد تأکید قرآن و ائمه معصومان(ع)‌‌ است. وحدت اسلامی در دوران معاصر به‌عنوان ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در تعیین سرنوشت مسلمانان در عرصه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مطرح می‌شود که شکوفایی و توسعه امت اسلامی را فراهم می‌آورد. بنابراین، شایسته است مورد توجه نخبگان دینی و حکومتی و اندیشمندان فکری جهان اسلام قرار گیرد. فقها و علمای مذاهب اسلامی کشور نیز با تأکید بر اینکه تفرقه بین مذاهب اسلامی باعث می‌شود دشمنان اسلام ‌‌از این تفرقه ‌سود ببرند، بیان داشتند، ‌‌حفظ وحدت در شرایط کنونی بیش از پیش ضروری است و وحدت اسلامی در جمهوری اسلامی ایران باید الگویی برای وحدت اسلامی در منطقه باشد، تا از گزند توطئه‌ محورهای شرارت در امان بود. با توجه به اهمیت موضوع، نوشتار حاضر با روش اکتشافی ـ تحلیلی به شناسایی و تبیین موانع وحدت اسلامی با تأکید بر دیدگاه علمای مذاهب اسلامی پرداخته است؛ شایان ذکر است به‌منظور شناسایی مؤلفه‌های پژوهش به مصاحبه با 35 نفر از علمای مذاهب اسلامی پرداخته شد و دیدگاه ایشان در خصوص موانع وحدت اسلامی اخذ شد. پس از استخراج نکات کلیدی در دیدگاه ایشان، نسبت به تجمیع و جرح و تعدیل مؤلفه‌ها اقدام شد و 12 مؤلفه مبنای کار قرار گرفت. این مؤلفه‌ها مجدد به خبرگان پژوهش ارائه شد و سپس توسط آزمون دوجمله‌ای در نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در ادامه نیز به تشریح و تبیین هریک از مؤلفه‌ها پرداخته شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying and Explaining the Obstacles to Islamic Unity, Emphasizing the Views of Scholars of Islamic Denominations

نویسنده [English]

  • Mohammad Hossein Mokhtari
Associate Professor at Imam Khomeini Education and Research Institute (RA)
چکیده [English]

Unity is one of the most important principles and values emphasized by the Quran and the Infallible Imams. Islamic unity in the contemporary era is considered as an inevitable necessity in determining the fate of Muslims in the political, cultural and social arenas, which provides the flourishing and development of the Islamic Ummah; therefore, it deserves to be considered by the Religions and governmental elites and intellectual thinkers of the Islamic world. The jurists and scholars of the Islamic Denominations of the country also emphasized that the division between the Islamic Denominations causes the enemies of Islam to be benefitted by this division, saying that maintaining unity is more necessary in the current situation and Islamic unity in the Islamic Republic of Iran should be a model for Islamic unity in the region in order to keep the Islamic World safe from the conspiracies of the axes of evil. Due to the importance of the subject, the present article uses the exploratory-analytical method to identify and explain the obstacles to Islamic unity with an emphasis on the views of scholars of Islamic Denominations. It is worth mentioning that in order to identify the components of the research, 35 scholars of Islamic Denominations were interviewed and their views on the obstacles to Islamic unity were obtained. After extracting the key points in their views, the components were aggregated and modified and 12 components were used as the basis. These components were again presented to the research experts and then analyzed by a two-item test in SPSS software. Then, all of the components were discussed and explained.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Unity
  • Islamic Unity
  • Approximation of Denominations
  • Islamic Ummah

مراجع

قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، 1389ش.
"آسیب‌شناسی مفهوم وحدت اسلامی در قالب دوگانه فرقه‌گرایی و سکیولاریسم"، محمد صدرا، مجله سیاست، دوره 49، شماره 2، تابستان 1398ش.
"آینده پژوهی روند همگرایی و وحدت دنیای اسلام"، محمدرضا قائدی و علیرضا گلشنی، مجله تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 23، تابستان 1394ش.
أثر الأدلة المختلف فیها (مصادر التشریع التبعیة) فی الفقه الإسلامی، مصطفی دیب البغا، دمشق، دارالقلم؛ دارالعلوم الإنسانیة، 1420ق.
أعیان الشیعة، سید محسن امین، بیروت، دارالتعارف، 1421ق.
امامت و رهبرى، مرتضى مطهرى، قم، صدرا، 1370ش.
أمل الآمل، محمد بن حسن حرعاملی، بغداد، مکتبة الأندلس، 1385ق.
"بازخوانی مفهوم وحدت اسلامی در نهج البلاغه"، ابوذر قاسمی آرانی و زینب خرم آبادی آرانی، مجله حبل المتین، شماره 7، تابستان 1393ش.
"بررسی مبانی قرآنی اندیشه تقریبی ملا سعید نورسی"، محسن نورائی و مریم صحرایی، مجله مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، شماره 48، پاییز و زمستان 1396ش.
"بیانات در جمع روحانیان شیعه و اهل‌سنت کرمانشاه"، سید علی خامنه‌ای، 1390/7/20ش.
"بیانات در دیدار با میهمانان شرکت کننده در کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی"، سید علی خامنه‌ای، 1385/5/1ش.
پیشوایان تقریب: آیت‌الله العظمی بروجردی و شیخ محمود شلتوت (مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی بزرگداشت آیت‌الله العظمی بروجردی و شیخ محمود شلتوت)، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1383ش.
ترتیب کتاب العین، خلیل بن احمد فراهیدی، قم، اسوه، 1383ش.
تهذیب الأحکام، محمد بن حسن طوسی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1364ش.
"جایگاه وحدت و انسجام در اسلام با تأکید بر دیدگاه مقام معظم رهبری"، زهرا قاسمی و سید محمدامین حسینی، مجله اسلام و علوم اجتماعی، شماره 9، بهار و تابستان 1392ش.
درآمدی بر مبانی وحدت اسلامی، چالشها و فرصتها، محمدحسین مختاری، تهران، دانشگاه مذاهب اسلامی، 1397ش.
"راهبردهای اتحاد جهان اسلام با ابتنای بر دیدگاههای مقام معظم رهبری(مدظله العالی)"، هادی رجبی، مجله پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، سال نهم، شماره 3، پاییز 1398ش.
"راهبردهای دستیابی به بینش وحدت اسلامی در کلام رضوی"، فاطمه معتمد لنگرودی و محمدرضا بارانی، مجله فرهنگ رضوی، شماره 23، پاییز 1397ش.
"راهبردهای وحدت و تقریب مذاهب اسلامی؛ مروری بر رهنمودهای مقام معظم رهبری"، محمدابراهیم ساورسفلی، مجله حبل المتین، شماره 6، بهار 1393ش.
روش تحقیق با رویکردی به پایان‌نامه نویسی، غلامرضا خاکی، تهران، بازتاب، 1387ش.
روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع، حسن دانایی فرد، سید مهدی الوانی و عادل آذر، تهران، صفار؛ اشراقی، 1388ش.
شیخ محمود شلتوت طلایه‌دار تقریب، عبدالکریم بی‌آزار شیرازی، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1379ش.
الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، اسماعیل بن حماد جوهری، بیروت، دارالعلم للملایین، 1376ق.
صحیفه امام، سید روح‌الله خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1379ش.
طبقات الشافعیة الکبری، عبدالوهاب بن علی سبکی، قاهره، هجر، 1413ق.
عدة الأصول، محمد بن‌ حسن طوسی، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، 1403ق.
فرهنگ خاص علوم سیاسی، حسن علیزاده، تهران، روزنه، 1381ش.
فرهنگ علوم سیاسی، علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری راد، تهران، چاپار، 1383ش.
فرهنگ فارسی، محمد معین، تهران، امیرکبیر، 1364ش.
کتاب الاجازات، حسن‌ بن یوسف حلی، کاتب: ابراهیم بن محمد حرفوشی عاملی کرکی، تاریخ کتابت: 1070ق، در: کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
لغت‌نامه، علی‌اکبر دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، 1377ش.
معانی الأخبار، محمد بن علی ابن‌بابویه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1361ش.
"موانع وحدت اسلامی از منظر حضرت زهرا(س)"، صدیقه لکزایی، مجله سیاست متعالیه، شماره 22، پاییز 1397ش.
"نقش استراتژی تقریب در تحقق وحدت اسلامی"، محمدحسین مختاری، دومین همایش بین‌المللی و سومین همایش ملی اسلام و ارزشهای متعالی، تهران، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، 1397ش.
"نگرشی بر انسجام اسلامی از منظر امام علی(ع)"، احمد عابدی و حامد پوررستمی، مجله شیعه شناسی، شماره 19، پاییز 1386ش.
نهج البلاغه، محمد بن حسین شریف رضی.
"واکاوی مؤلفه‌های وحدت اسلامی در اشعار احمد محرم"، مالک عبدی، مجله ادب عربی، سال 10، شماره 1، بهار 1397ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار