گونه‌شناسی شرح و تفسیر روایات در تفسیر المیزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید چمران اهواز

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع)

3 کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

یکی از روشهای اصیل تفسیر قرآن، استمداد از روایات تفسیری معصومین(ع) می‌باشد، اما آسیبهای وارده در این میراث، بهره‌گیری از آن را دشوار نموده است، بر همین اساس حدیث‌شناسان و مفسرانی از جمله علامه طباطبایی در صدد تفسیر، تبیین و تسهیل فهم این منبع بوده‌اند. پژوهش پیش ‌‌رو که با روش توصیفی ـ تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ای انجام شده، به‌بیان گونه‌های شرح و تبیین روایات تفسیری موجود در تفسیر المیزان می‌پردازد. یکی از رویکردهای مؤلف المیزان نسبت به روایات، «تفسیر حدیث» است که با تکیه و تسلّط بر معارف قرآنی و حدیثی در موارد متعددی به توضیح، تصحیح، رفع اختلاف و ابهام، دفع شبهه، توضیح و توجیه، اصلاح و تکمیل الفاظ و معانی مشکل و مشتبه موجود در روایات، اصلاح برداشت مفسران در بهره‌گیری از روایات، اصلاح مفهوم و الفاظ روایات، کشف و توضیح مقصود معصوم در روایات، بیان تفاوت تفسیر و تأویل، و... از روایات تفسیری پرداخته است، به‌گونه‌ای که می‌توان گفت ایشان علاوه بر اینکه مفسر قرآن است، شارح روایات تفسیری نیز می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Typology of Description and Interpretation of Narrations in Tafsir Al-Mizan

نویسندگان [English]

  • Amanalah Naseri Karimvand 1
  • Abbas Musallai Pour Yazdi 2
  • Mostafa Abdolali Sarbandi 3
1 PhD student at Shahid Chamran University of Ahvaz
2 Associate Professor at Imam Sadiq University
3 MA at Imam Sadiq University
چکیده [English]

One of the original methods of interpreting the Quran is using the interpretive narrations of the Infallibles (AS), but the damages done to this heritage has made it difficult to use it. Accordingly, hadith scholars and exegetists, including Allameh Tabatabai, have sought to interpret, explain and facilitate the understanding of this source. The present research that has been conducted through a descriptive-analytical method and using library tools, seeks to express the types of descriptions and explanations of interpretive narrations in the Tafsir Al-Mizan. One of the approaches of the author of Al-Mizan towards narrations is “Interpretation of Al-Hadith” which has dealt explaining, correcting, and resolving differences and ambiguities, dispelling doubts, explaining and justifying, correcting and completing difficult and dubious words and meanings in the narrations, correcting the interpretation of exegetists in using the narration, correcting the meaning and words of the narrations, discovering and explaining the meaning of the Infallibles PBUT in the narration, expressing the difference between exegesis and interpretation, by relying and mastering the Quranic sciences and hadith teachings in several cases, in such a way that it can be said that in addition to being the interpreter of the Quran, he is also a commentator on interpretive narrations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tafsir Al-Mizan
  • Seyyed Mohammad Hossein Tabatabai
  • Interpretation of Hadith
  • Interpretative Narrations
قرآن کریم.
احکام ‌القرآن، احمد‌ بن‌ علی جصاص، بیروت، دارإحیاء ‌التراث‌ العربی، 1405ق.
الإرشاد، محمد بن محمد مفید، تهران، دارالکتب‌ الإسلامیه، بی­‌تا.
الامالی، محمد بن حسن طوسی، قم، دارالثقافه، 1414ق.
البرهان فی علوم‌ القرآن، محمد بن عبدالله زرکشی، بیروت، دارالمعرفه، 1977م.
البیان فی تفسیر القرآن، سید ابوالقاسم خویی، ترجمه سید جعفر حسینی، قم، دارالثقلین، 1384ش.
تفسیر العیاشی، محمد بن مسعود عیاشی، تهران، چاپخانه علمیه، 1380ق.
تفسیر ‌القمی، علی بن ابراهیم قمی، قم، دارالکتاب، 1404ق.
تفسیر و مفسران، محمدهادی معرفت، قم، تمهید، 1391ش.
التمهید فی علوم القرآن، محمدهادی معرفت، قم، تمهید، 1428ق.
الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، عبدالرحمن بن ابی­‌بکر سیوطی، قم، کتابخانه آیة‌الله مرعشی نجفی، 1404ق.
الرعایه فی علم‌ الدرایه، زین­‌الدین بن علی شهید ثانی، قم، کتابخانه آیة‌الله مرعشی نجفی، بی‌تا.
«روش علامه طباطبایی در بررسی و نقد تفاسیر روایی با تکیه بر قاعده‌ سیاق»، سهراب مروتی و امان‌الله ناصری کریموند، مجله حدیث‌پژوهی، شماره 8، 1391ش.
روش علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، علی ‌اوسی، ترجمه سید حسین میرجلیلی، تهران، چاپ و نشر بین‌الملل، 1381ش.
شرح غرر الحکم و درر الکلم، محمد خوانساری، تهران، دانشگاه تهران، 1366ق.
عیون اخبار الرضا، محمد بن على‌ ابن­‌بابویه، بیروت، مؤسسه الاعلمی، 1404ق.
قرآن در اسلام، سید محمدحسین طباطبایی، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1353ش.
القوانین المحکمه، ابوالقاسم بن محمدحسن میرزای قمی، قم، احیاء الکتب ‌الإسلامیه، 1430ق.
الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تهران، دارالکتب‌ الإسلامیه، 1407ق.
کمال‌ الدین و تمام‌ النعمة، محمد بن على‌ ابن­‌بابویه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، بی‌تا.
کشف‌ الغمه، علی بن عیسی اربلی، بیروت، دارالأضواء، 1403ق.
المحاسن، احمد بن محمد برقی، تهران، دارالکتب الإسلامیه، بی‌تا.
معانی الاخبار، محمد بن على‌ ابن­‌بابویه، بیروت، دارالمعرفه، 1399ق.
معجم رجال الحدیث، سید ابوالقاسم خویی، نجف، مطبعة الآداب، 1390ق.
المقدمه، عبدالرحمن بن محمد ابن­‌خلدون، بیروت، بی‌نا، 1956م.
«مؤلفه‌های فقه الحدیثی تأیید روایات تفسیری در المیزان»، امان­‌الله ناصری کریموند و قاسم بستانی، مجله‌‌ آموزه‌های حدیثی، شماره 6، 1398ش.
المیزان فی تفسیر ‌القرآن، سید محمدحسین طباطبایی، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374ش.