بررسی اختلافات و اشتراکات تفاسیر عرفانی فریقین ذیل داستان حضرت موسی(ع) و خضر(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه مازندران

2 استادیار دانشگاه مازندران

3 کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران

چکیده

هرچند در متون عرفانی عموماً از اختلافات مذهبی خبری نیست، با این حال نمی‌توان وجود آنها را در کتب عرفانی نادیده گرفت. مقاله حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی تألیف شده است، نقاط اشتراک و اختلاف تفاسیر عرفانی فریقین را به لحاظ متنی و محتوایی، ذیل داستان حضرت موسی(ع) و خضر(ع) مورد بررسی قرار می‌دهد. روشمندی در تدوین متن، تداعی مفهوم سلوک و پرورش زبان عرفانی، از جمله اشتراکات مهم تفاسیر عرفانی است. دقت و تمرکز بر روی لغات، نگرشی خاص بر بعضی مفاهیم مانند ولایت و تلاش برای منسجم کردن اصطلاحات عرفانی نیز از موارد اختلاف این دو دسته از تفاسیر می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining differences and consistencies of mystical interpretations of Fariqain via attaching to story of Muses (PUH) and Khezr (PUH)

نویسندگان [English]

  • Ramezan Mahdavi Azadboni 1
  • Siavash Haghjou 2
  • Mostafa Rezazadeh 3
1
2
3
چکیده [English]

Although there is no religious diversity in mystical texts but couldn’t ignore them in mystical books. The present study which writes with comparative-analytic method, examines differences and consistencies of mystical interpretations’’ books of Fariqain, in content and context, with attaching to story of Muses (PUH) and Khezr (PUH). Being methodical in complaining the text, associating the concept of Soluk and training mystical language are important consistencies of mystical interpretation’s text. Consideration and concentration on words, especial attitude on some concepts such as Velayat and attempting to coherent mystical terms also are differences of these two kinds of interpretation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mystical interpretations of Fariqain
  • interpretative methods of Fariqain
  • the story of Muses (PUH) and Khezr (PUH)
قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
آلن، گراهام، بینامتنیت، ترجمه پیام یزدان جو، تهران، نشر مرکز، 1380ش.
آلوسى، سید محمود بن عبدالله، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415ق.
آملی، سید حیدر، محیط الاعظم و البحر الخضم فی تأویل کتاب الله العزیز المحکم، تحقیق: محسن موسوی تبریزی، قم، نور علی نور، 1428ق.
ابن­ عجیبه، احمد بن محمد، بحر المدید فی تفسیر القرآن المجید، قاهره، محمد عباس زکی، 1419ق.
ابن­ عربى، محمد بن علی، الفتوحات المکیه، بیروت، دارصادر، بی­ تا.
همو، تفسیر ابن­ عربى، بیروت، داراحیاء التراث العربى‏‏، 1422ق.
همو، فصوص الحکم، بیروت، دارالکتب العربی، 1423ق.
بانوى اصفهانى، سیده نصرت امین، مخزن العرفان در تفسیر قرآن‏‏، تهران، نهضت زنان مسلمان‏، ‏1361ش‏.
بقلی، روزبهان بن ابی­ نصر، عرائس البیان فی حقائق القرآن، ترجمه علی بابایی، تهران، مولی، 1388ش.
بیدآبادی، آقا محمد، شرح رساله سیر و سلوک، تحقیق: علی کرباشی، کانون پژوهش، 1377ش.
تسترى، سهل بن عبدالله، تفسیر التسترى‏، بیروت، دارالکتب العلمیة، ‏1423ق.
جرجانی، علی بن محمد، التعریفات، تحقیق: محمد عبدالرحمن مرعشلی، دارالنفائس، 1428ق.
حسینی همدانی، سید محمدحسین، انوار درخشان، تهران، کتاب­ فروشی لطفی، 1404ق.
حقى بروسوی، اسماعیل‏، ‏تفسیر روح البیان، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
سراج، ابونصر، اللمع فی التصوف، تصحیح: رینولد آلن نیکلسون، ترجمه مهدی محبتی، تهران، اساطیر، 1382ش.
سعیدی، گل بابا، فرهنگ اصطلاحات عرفانی ابن عربی، تهران، شفیعی، 1384ش.
شاهرودی، عبدالوهاب، نردبان آسمان؛ جستاری در قرآن و عرفان، تهران، قلم، 1380ش.
صفی علیشاه، حسن بن محمدباقر، تفسیر صفى‏، تهران، منوچهرى‏، 1378ش.
فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه مرتضی، المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء (راه روشن)، ترجمه محمدصادق عارف، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1375ش.
قشیرى، عبدالکریم بن هوازن، لطائف الاشارات، مصر، الهیئة المصریة العامة للکتاب، بی‌تا.
گنابادى، سلطان محمد، بیان السعادة فى مقامات العبادة، بیروت‏، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1408ق.
میبدى، احمد بن ابی­ سعد، کشف الاسرار و عدة الابرار‏، تهران، امیرکبیر، 1371ش.
نخجوانى، نعمت‌الله بن محمود، الفواتح الالهیه و المفاتح الغیبیه‏، مصر، داررکابى، 1999م.
نخشبی، ضیاءالدین، سلک السلوک، با مقدمه غلامعلی آریا، تهران، زوار، 1382ش.
نووی جاوی، محمد بن عمر، مراح لبید لکشف معنى القرآن المجید، تحقیق: محمد امین صناوى، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1417ق.
نیشابورى، حسن بن محمد، غرائب القرآن و رغائب الفرقان، تحقیق: زکریا عمیرات‏، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1416ق.